به یاد داشته باشیم در هر سطحی از توانایی های فکری و روحی باشیم باز هم آسیب پذیر هستیم و در نقطه ای از زندگی نیاز به پالایش فکری و مشاوره جهت موفقیت هستیم، در این راه کشتی زندگی نیاز به ناخدایی دارد که قهار باشد و توانایی مهار پیچ و خم زندگی را داشته باشد در غیر این صورت به بیراهه رفته و به نابودی خواهد کشید، و این جز با مشاوره با روانشناس میسّر نخواهد شد، لذا اهمیت مشاوره و روانشناسی در دنیای امروز در تمام زوایای زندگی انسان هم چون تحصیلات، ازدواج، سلامت جسمی و روحی، موفقیت در کسب و کار و مدیریت موثر است. علم روان شناسی از دو شاخه پیشگیری و درمان تبعیت می کند که علم پیشگیری از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است، چرا که از بروز اتفاقات ناخوشایند در زندگی جلوگیری و پیشگیری می نماید. در اهمیت علم روان شناسی همین بس که به علوم کاربردی، آموزشی و نظری اشاره دارد و برای عملکرد بهتر، درک وقایع، درمان مشکلات ذهنی، بهبود آموزش و غیره کمک می نماید و در دنیای تکنولوژی و عصر ارتباطات در تمامی شاخه های زندگی وجود مشاور و روان شناس الزامی و ضروریست.
هادی علی فر دانشجوی دکتری مشاوره، مشاور و روان درمانگرخانواده، کارمند رسمی وزارت آموزش و پرورش، سرگروه کشوری عدالت آموزشی، سرگروه آموزشی دو زبانه استان آذربایجان شرقی در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار ما به تشریح مسائل، مشکلات، بیان دیدگاه ها و ارائه راهکارها در زمینه مشاوره و روان شناسی پرداخته که ماحصل این گفتگو به خوانندگان فهیم روزنامه عجب شیر تقدیم می گردد:
لطفا سه ویژگی مهم یک روان شناس را بیان فرمائید؟
به نظرم اولین ویژگی مهم یک روان شناس اخلاق و پایبندی او به اصول اخلاقی می باشد که در هر رشته و شغلی از ضروریات به حساب می آید. در روانشناسی نیز مشاوره و روانشناس باید به اصول اخلاقی و قانونی پایبند باشد و به طور مستمر درصدد افزایش دانش خود بر آید. از مهم ترین اصول اخلاقی در مشاوره می توان: رعایت حقوق مراجعان، تحمیل نکردن ارزش ها و از همه مهم تر راز داری را بیان نمود. دومین ویژگی، برخورداری از مهارت ارتباطی قدرتمند می باشد. بسیاری از افرادی که به روانشناس و مشاور مراجعه میکنند در درون خود رازهایی دارند که گاه آن را با کسی در میان نگذاشته اند. روانشناس موفق توانایی برقراری ارتباط خالصانه با مراجعان را داشته و میتواند با قدرت کلام خود در عمق وجود مراجعه کننده نفوذ کند، آنها را بشنود و به عقاید و باورهای مراجعش ارزش قائل شده و به مراجع در شناخت خود کمک کند. ویژگی سوم را می توان همدلی عنوان کرد. زمانی که شخصی به روانشناس مراجعه میکند کاملا متوجه نحوه برخورد و درمانگر با خود می شود. مشاور و روانشناس موفق به جای دلسوزی، دنیای درونی مراجعه کننده را به خوبی درک و احساس کرده و با او هم دل می شود.
نقش صاحب نظران حوزه مشاوره و روان شناسی در جامعه چیست؟
به منظور برخورداری از جامعه سالم، نقش صاحب نظران این حوزه بیشتر به چشم می آید. آنهایی که تعیین کننده خط مشی های مشاوره و سلامت روان افراد درجامعه هستند. اولین گام را می توان انتقال اطلاعات و تجربیات به سایر روانشناسان به منظور درک هر چه بهتر مراجع و کمک به او بیان نمود که این امر به کمک چاپ کتاب، مقالات، روزنامه ها و ژورنال ها اتفاق می افتد. همچنین با نگاهی به تاریخ و پیرامون خود متوجه این امر می شویم که در هر نظریه یا کشف و اختراعی به کمک هم فکری، تبادل نظر، تعامل با دیگران و یا ایده های آنها صورت پذیرفته است و اگر فردی به عنوان روانشناس تنها به اطلاعات فردی خود اکتفا کند، نمی تواند به شکوفایی و پیشرفت خود امیدوار باشد، پس می توان گام مهم بعدی صاحب نظران حوزه روانشناسی را برگزاری همایش، گردهمایی، کارگاه وجمع آوری مطالب به منظور هم فکری و استفاده از اطلاعات سایر مشاورین مخصوصاً صاحب نظران این حوزه بیان نمود.
برای داشتن جامعه ای با سلامت روان چه ویژگی هایی لازم است؟
سلامتی را می توان به معنای سالم بودن، تندرستی و خالص از هر نوع بیماری بیان نمود. ولی سلامت روان جامعه مفهوم پیچیده تری می باشد که تعاریف متعددی را می توان برای آن برشمرد که این تعریف به شرایط بومی نیز بستگی دارد. ارتقا سلامت درحقیقت بر دو اساس امکان پذیر است. اول توسعه ی شیوه های سالم زندگی و دوم ایجاد شرایطی که زندگی سالم را امکان پذیر می سازد. این امر تحقق نمی یابد مگر با کمک مسئولان مشاوران و افراد جامعه.
لزوم اهمیت روان شناسی خانواده و ازدواج چیست؟
نهاد خانواده یکی از نهادهای مهم اجتماعی است که با ازدواج آغاز می شود. بنابراین، ازدواج از آنجا که مراسم آغازین این نهاد مهم اجتماعی است، اهمیت بنیادین و پایه ای دارد. ازدواج امری ساده و بدیهی نیست که به سادگی بتوان شروع کرد و از گزند آسیب های ازدواج نادرست جان سالم به در برد. همان گونه که پنج انگشت ما شبیه به هم نیستند در امر ازدواج نیز دو فرد با هم تفاوت هایی دارند که گاه عدم توجه به این تفاوت ها باعث بروز مشکلاتی می شود، با کمک علم روان شناسی است می توان به تفاوت های فردی، مشکلات عقیده و شخصیت دو فرد پی برد و به آنها در شناخت هم کمک کرد. پس از تشکیل خانواده نیز مشکلات به شکل دیگر نمایان خواهند شد و چون نهاد خانواده مانند سایر نهاد ها از آسیب های مختلف، در امان نیست و احتمال دارد در طول دوره ی چرخه خود با مشکلات و سختی های مختلفی مواجه شود، که این مشکلات در برخی مواقع ساده و در برخی مواقع بزرگ و پیچیده هستند، در برخورد با این مشکلات خانواده هایی موفق خواهند بود که توانسته باشند به سلامتی از این موانع عبور کنند. پس می توان با بررسی نهاد خانواده به این مشکلات پی برده و در صدد بهبود آن در خانواده ها بر آمد و از بروز مشکلات جدی تری جلوگیری کرد.
مشاوره قبل و بعد ازدواج چیست و به چه دردی می خورد لطفا بیان کنید؟
همان طور که اشاره شد خانواده نهادی است که با ازدواج شکل می گیرد و به دلیل اهمیت این نهاد، مشاوره برای تشکیل خانواده و زندگی مشترک ضروری می باشد. مشاوره قبل از ازدواج در جهت حذف یا کمرنگ شدن عوامل تهدید کننده زندگی مشترک نقش بسزایی دارد، در واقع مداخلات پیشگیرانه به جای مداخلات درمانی است، چون ازدواج های امروزی تغییر یافته و زوجین نسبت به هم شناخت کمتری دارند و از شخصیت یکدیگر آگاه نیستند، می توانند در جهت کشف نقاط ضعف خود در زندگی مشترک، حل آنها و یادگیری مهارت های زندگی زناشویی، تعارضات را حل نموده و از مشکلات دیگر جلوگیری کنند، چون بعد از ازدواج مشکلاتی به وجود می آید که ناشی از عدم درک متقابل و مسائل مختلف می باشند، لذا نیاز به یک متخصص این حوزه در جهت کمک به زوجین به منظور حل مشکلات خود ضروری به نظر می رسد. پس می توان بعد از ازدواج نیز با مراجعه به یک مشاور با عنوان مشاوره بعد از ازدواج، با کسب اطلاعات در زمینه زندگی مشترک، شناخت شخصیت همدیگر و درک متقابل هم، به منظور زندگی بهتر از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کرد.
سخن آخر آنچه به نظرتان می رسد...؟
یاد جمله ای از آلبرت بندورا افتادم که معتقد بود: مردم نه تنها با تعمق کردن، درک بهتری به دست می آورند بلکه می توانند تفکر خود را نیز ارزیابی کرده و تغییر دهند. امید است با آگاهی بیشتر در زمینه روان شناسی، که علمی برای زندگی بهتر و راحت تر آدمی است، بتوان در مسیر سربلندی و عزت قدمی برداشت و هر چند گره کوچکی از گره مشکلات جامعه را حل کرده و به مردم برای خلق زندگی ایده آل کمک نمود.