عجب شیر ما - با آغاز سال سال 2018 میلادی و انتخاب تبریز به عنوان به عنوان پایتخت گردشگری جهان اسلام بر آن شدیم تا در مورد برنامه هایی که در زمینه توسعه کشاورزی صورت گرفته مطلع شویم در این زمینه با جناب آقای دکتر علیرضا آقا بالایی عضـو هیـات نماینـدگان و رئیـس کمیسـیون کشـاورزی اتـاق بازرگانـی، صنایـع، معـادن و کشـاورزی تبریـز به گفتگو نشسته ایم.ایشان دارای دکتری اقتصاد و عضو هیات علمی در آکادمی ملی گرجستان و همچنین نماینده سازمان حقوق بشر در محیط زیست جهان است. اغلب مطالعات اقتصادی کشور آقابالایی، آسیای میانه و ترکیه می باشد متن زیر ماحصل یک ساعت گفت و گو با دکتر علیرضا آقابالایی است که مرور می کنید:
برای شروع گفت و گو لطفا بفرمایید محصولات استان به کدام کشورها صادر می شود و بیشترین واردات از کدام کشورها است؟
محصولات کشاورزی استان عمدتاً به کشورهای عراق ، ترکیه ، آذربایجان ، امارات متحده ، افغانستان روسیه و کشورهای آمریکایی و اروپائی صادر می شود و عمده واردات محصولات کشاورزی از کشورهای ترکیه ، برزیل ، ارمنستان ، پاکستان و هند می باشد.
استان آذربایجان شرقی در بخش کشاورزی مزیت های ویژه ای دارد، برای تحول بخش کشاورزی استان چه قدم هایی برداشته شده است؟و آیا برنامه هایی برای این منظور در نظر دارید؟
ظرفیت های بهبود کیفی و کمی محصولات کشاورزی با افزایش بهره وری و توجه به اصل مزیت نسبی به وسیله تولید محصولات با نیاز آبی کمتر و ارزش اقتصادی بالاتر شناسایی شده و با تهیه یکصد تنگنا ضمن انتخاب یکصد متخصص برای هریک از آنها و تعیین یکصد کارشناس توسط فرد متخصص هر تنگنا با انتخاب کاربر مناسب توسط کارشناس مربوطه نسبت به کاربردی کردن آخرین تحقیقات انجام یافته در سطح مزرعه ، باغ ، مراکز دامپروری ، مرغداری و نیز مراتع و جنگل ها اقدام خواهد شد. در کنار این اقدامات ، طرح یک روستا ، یک کارشناس نیز در صورت فراهم شدن بستر مناسب اجرائی خواهد شد.با توجه به بحران کم آبی،مصرف آب را در محصولات کشاورزی باید کم تر کنیم و در عوض بهره وری محصول را بالا ببریم این امر به نفع ما خواهد بود و منجر به رشد اقتصادی خواهد شد چون مصرف آب کم می شود و بنابراین نیاز بالایی به صادرات خواهیم داشت.
کارهایی که در این زمینه صورت گرفته با افراد متخصص به صورت کارشناسانه درباره این موضوع کار می کنند تا مشکلات را حل نمایند و طبیعی است که با نبودن کارشناس متخصص در هیچ کاری نمی توان موفق بود کارشناسان زبده باید این مشکل را حل کنند و خود را از این بحران نجات دهیم باید از کارشناسان داخلی و هم از دانش کارشناسان خارجی بهره ببریم تا با تلفیق این موارد بتوانیم این مشکلات را حل کنیم همچنین آموزش دادن به روستاییان را در اولیت خود قرار دهیم.
با توجه به واقعیت های موجود و خرد بودن اغلب زمین های کشاورزی استان تولید صرف اقتصادی ندارد در این زمینه چه قدم هایی برداشته شده است؟
در این مورد مشکلات قانونی ، حقوقی و شرعی وجود دارد. طرح یکپارچه سازی اراضی و یکجا سازی اراضی در صورت رفع این مشکلات قابلیت اجرائی دارد.هر چقدر زمین ما مکانیزه تر باشند هزینه های محصول پایین می آید و منجر به سود آوری بیشتر می شود در این صورت محصولاتمان را با قیمت کمتر عرضه کنیم
وجود مسائل مالی یکی از چالش های غیر دولتی و غیر انتفاعی ها محسوب می شود، آیا بانک ها همکاری های لازم را با شما دارند و تسهیلات مورد نیاز را پرداخت می نمایند؟
به دلیل نیاز بالای بخش به نقدینگی و تأمین منابع لازم برای سرمایه گذاری و تأمین سرمایه در گردش ، همکاری بانک ها و صندوق ها محدود بوده و یکی از چالش های بزرگ بخش، تاًمین منابع مالی به ویژه تسهیلات با سود کمتر می باشد.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران محور توسعه کشاورزی بود، بعد از گذشت 38 سال آیا به اهداف مورد نظر رسیده ایم؟ اکنون چه جایگاهی در میان سایر کشور ها داریم؟
هر چند از نظر کمی در برخی از محصولات عملکرد خوبی به دست آمده ، ولی با توجه به راندمان پائین و سواد کم و سن بالای تولید کنندگان ، همچنین سنتی بودن کشاورزی در ایران و کوچکی قطعات و ظرفیت پائین دامداری ها اهداف مورد نظر تحقق نیافته است. ضمن آنکه عملکردها با توجه به مصرف بالای نهاده های کشاورزی مطلوب نیست ، جایگاه کشورمان در توسعه کشاورزی پایدار در میان سایر کشورها تا حدودی قابل قبول است ولی نیاز به توجه و حمایت بیشتر از این تشکل را دارد.
ما اعتقاد به اقتصاد رقابتی داریم و این در صورتی میسر است که زمینه های آن فراهم و سرمایه گذاری های لازم صورت گیرد، آیا این اتفاق در استان آذربایجان شرقی افتاده است؟
با توجه به سرمایه گذاری محدود و مشکلات ساختاری بخش کشاورزی استان عملکرد گسترده ای وجود ندارد. ما در برخی مناطق از جمله منطقه آزاد ارس و شهرستان شبستر و نیز شهرستان جلفا اقدامات موًثری شروع شده است. اگر این حرکت در سایر شهرستان ها ادامه یابد زمینه های سرمایه گذاری به بخش خصوصی فراهم خواهد شد
برنامه و اهداف کمیسیون کشاورزی استان را بیان بفرمائید؟
برنامه و اهداف کمسیون کشاورزی در راستای طرح های اشاره شده در بند 2 بوده و ا تصال بخش های صنعت و معدن ، تجارت با بخش کشاورزی به صورت استفاده از کود های معدنی و زیستی به جای بخش کشاورزی به صورت پسین و پیشین در جهت استفاده از کودهای معدنی و زیستی به جای قسمتی از کودهای شیمیایی با گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی و نیز بسته بندی ، ضمن اقتصادی کردن تولید و افزایش کمی و کیفی محصولات تولیدی برای عرضه در بازارهای جهانی هدف نهایی می باشد.
به نظر شما مهمترین مشکلات و دغدغه های فعالان اقتصادی در حوزه کسب و کار چیست؟
من فکر می کنم یکی از موضوعات مهم که همیشه مورد گلایه صاحب نظران بوده بحث دشواری تامین مالی است.چرا که در کشور ما متاسفانه نظام بانکی با زیاد بودن نرخ بهره به تداوم کاستی ها در زمینه سرمایه درگردش کارخانجات و بالا رفتن هزینه های هر واحد دامن می زند و باعث عدم توان رقابت با کالاهای وارداتی می گردد و بیشتر فعالیت های بانکی در کار تامین مالی تجارت ساخت و ساز و بنگاه های غیر مولد انجام می گیرد. شما اگر توجه داشته باشید در بیشتر کشورهای پیشرفته بازار سهام موجب تقویت سرمایه گذاری می شود زیرا مازاد نقدینگی مردم گرد آوری و در بخش اقتصادی سرمایه گذاری خواهد شد و چهارچوبی برای نظارت پدید می آورد که باعث انتشار اطلاعات می شود و نهایتاً اینکه نقش بانک ها در فعالیتهای غیر مولد کاملا مشهود بوده و بجای آنکه در خدمت بخش های مولد اقتصاد قرار گیرد در حمایت و تقویت منابع گروهی خاص عمل می نماید.جامعه ما زمانی می تواند موفق شود که تسهیلات را در اختیار فعالان اقتصادی واقعی قرار دهد و دولت باید از صنایع کوچک و متوسط در جهت توسعه و همچنین اشتغال بیشتر جوانان حمایت کند. تحصیل کرده های بیکار ما به راحتی می توانند با تاسیس شرکت های متوسط و کوچک وبا حمایت دولت به پیشرفت های قابل توجهی برسند. پشتیبانی از واحد های بزرگ ضروری است ولی پشتیبانی از واحدهای کوچک نیز ضرورت د ارد در این راستا ما باید هم دانش لازم را بدهیم و همچنین پشتیبانی مالی بکنیم. یکی از مشکلات اصلی رکود موجود در بازار هست که این یک خطر بزرگ است جامعه ای که دچار رکود باشد با مشکلات جدی روبرو می شود و نمی توان امید داشت که دولت این مشکلات یک شبه حل کند.اگر سرمایه گذار خارجی جذب کنیم به دنبال آن پول،تکنولوژی و فرهنگ اقتصادی وارد جامعه خواهد شد و رکود خود به خود از بین می رود.
توسعه فعالیت های کشاورزی در چه زمینه هایی می تواند انجام شود؟
توسعه فعالیت های کشاورزی در حوزه آبریز ارس و خزر امکان پذیر است که در پایاب سدها و ایستگاه های پمپاژ در حال اجرا می باشد. در حوزه آبریز دریاچه ، توسعه اراضی محدود شده و با اصلاح الگوی کشت ، نسبت به تثبیت سطح زیر کشت و تولید با کاهش 40 درصدی مصرف آب برای تامین به زیست محیطی دریاچه و افزایش ارزش تولیدات به 4 برابر اقدام خواهد شد. همچنین ایجاد اشتغال با گسترش صنایع تبدیلی و بسته بندی امکان پذیر خواهد شد.بحث در مورد صنایع بسته بندی بسیار مهم است و ضرورت ایجاب می کند که محصولات را با بسته بندی های مناسب ارائه دهیم بدون بسته بندی و به صورت فله ای ارزش افزوده پایین می آید و تمام بدو تولید کاشت،داشت و برداشت واقعا نیاز دارد که با بسته بندی مناسب ارائه گردد.
در مورد بسته بندی مناسب محصولات ایده ای مطرح شده است؟
ایده که نه ولی صنایع بسته بندی ما قبلا خیلی محدود بود ولی الان رو به توسعه است. خوشبختانه تدبیر لازم در این مورد انجام شده است.دانش لازم برای این است که صادر کننده ها آگاه شده اند که امروزه بدون داشتن بسته بندی مناسب فرستادن محصولات به بازار های هدف در قیمت محصول می تواند تاثیر بگذارد. که این امر مستلزم افزایش آگاهی و دانش روز و حضور در نمایشگاه های بین المللی خارجی می باشد که این امر می تواند در بحث بروز بودن تکنولوژی تاثیر زیادی بگذارد. که با رعایت این مسائل ما می توانیم جزء صادر کننده هایی باشیم که از اولویت صنایع بسته بندی برخوردار هستند و بدون حضور در نمایشگاه های جهانی این امر امکان پذیر نمی باشد چون همیشه اطلاعاتمان باید به روز باشد. روز مرگ انسان روز عدم آگاهی انسان از دانش روز است.واین یک هشدار اساسی است که ما هر روز باید دانش و آگاهی خود را بیشتر کنیم.
به عنوان سوال آخر لطفا در مورد نقش اتاق های بازرگانی در اقتصاد کشور توضیح بفرمایید؟
اتاق های بازرگانی در اقتصاد کشور به عنوان یک تشکل تأثیرگذار بیش از پیش مهم می باشد.برای رسیدن به آنچه در چشم انداز خود متصور شده ایم بایست حضور بخش خصوصی اقصاد کشور بزرگ شود. امروزه لازم است با بهره گیری از فرصت ها و همکاری بین دولت و بخش خصوصی و استفاده از مراکز علمی و تحقیقاتی با تدوین برنامه جامع نقش اساسی داشت0 طبیعی است اعضای اتاق افرادی آگاه ، توانمند و پایبند به اخلاق کسب و کار می باشند که در حوزه های کاری خویش صاحب نظر و دارای بینش تخصصی هستند0 نقش اتاق ها در توسعه اقتصاد کشور از راه توسعه تجارت به ویژه صادرات غیرنفتی تأثیرگذار است 0 امروز وظیفه اتاق ها در بیشتر کشورها باز کردن درهای بازار جهانی برای کارهای تولید شده داخل کشور است0 اتاق های بازرگانی در اصل منعکس کننده مشکلات و مسائل بخش تجارت کشور است و تنها پارلمان خصوصی کشور می باشد که مسئولیت سرعت بخشی به رشد شاخص های توسعه اقتصادی و رونق کسب و کارهای داخلی را دارد.