منظور از ژئو پارک چیست؟ و ژئو پارک مراغه در توسعه اقتصادی و گردشگری منطقه چه نقشی دارد؟
ژئوپارك ها ابتکاری‌ نوین‌ در تضمین‌ آینده زمین‌ و مفهومی‌ جدید در حفاظت‌ از میراث طبیعی‌ و زمین‌ شناختی‌ و توسعه‌ اقتصادی‌ جامعه های‌ محلی‌ و سرزمین‌ های‌ میزبان ژئوپارك است‌. ژئوپارك ها ضمن‌ جلب‌ مشارکت‌ همگانی‌ در حفاظت‌ و نگهداری‌ میراث زمین‌ شناختی‌ و تبیین‌ ارزش و اصالت‌ زمین‌ و طبیعت‌ در اندیشه همگان، با توسعه‌ فعالیت های‌ گردشگری‌ و ژئوتوریسم‌، اهداف گسترده ای‌ را در توسعه‌ اقتصادی‌ جامعه‌ محلی‌ دنبال می‌کنند. امروزه موضوع ژئوپارك رویکرد اصلی‌ توسعه‌ گردشگری‌ در بسیاری‌ از کشورهای‌ پیشرفته‌ و همچنین‌ کشورهایی‌ است،‌ که‌ منابع‌ و ذخایر طبیعی‌ محدود داشته‌ و یا از لحاظ صنایع‌ و تولیدها وابسته‌ به‌ آن ضعیف‌ هستند. ژئوپارك ها با بهره برداری‌ پایدار از منابع‌ طبیعی‌ به‌ ویژه زمین‌ شناختی‌ و دیگر جاذبه‌ های‌ فرهنگی‌ و تاریخی‌ تحولی‌ شگرف در وضعیت‌ گردشگری‌ مناطق‌ ایجاد می‌ کنند. نقش‌ اصلی‌ ژئوپارك کمک‌ به‌ جامعه های‌ محلی‌ برای‌ احیا و تقویت‌ هویت‌ محلی‌ و فرهنگی‌ با توجه‌ به‌ اصول توسعه‌ پایدار است‌. ژئوپارك قلمرویی‌ با محدوده‎ هاي به طور کامل مشخص‌ است،‌ که‌ داراي مساحت‌ کافی‌ و پهناور باشد و براي توسعه‌ اقتصادي منطقه‌ به‌ کار آید. این‌ قلمرو از تعداد مشخصی‌ از سایت ‌هاي میراث زمین ‌‎شناختی‌ با اهمیت‌ خاص علمی‌، زیبایی‌ و یگانه ای‌ است‌ و نمایانگر یک ناحیه‌ و تاریخ‌ زمین‌‎شناختی‌، رویدادها یا فرایندهاي آن است‌. این‌ ناحیه‌ افزون بر اهمیت‌ زمین‌‎ شناختی‌ داراي ارزش فرهنگی‌، تاریخی‌، باستان ‎شناسی‌ و بوم شناختی‌ نیز است‌. ژئوپارك ها با ایجاد زیرساخت‌ ‎هاي مناسب‌ مدیریتی‌ اداره می‌‎شوند و هدف های گسترده اي را براي توسعه‌ پایدار اجتماعی‌ و اقتصادي منطقه‌ به‌ کار می‌ بندند. بر خلاف انواع مناطق‌ حفاظت‌ شده طبیعی‌، ژئوپارك‎ها نه‌ تنها ورود و حضور بازدیدکنندگان را محدود نمی‌کنند، بلکه‌ براي حضور مردم طراحی‌ شده اند.
چرا به منطقه فسیلی مراغه، بهشت دیرینه ‌شناسان جهان اطلاق می‌شود؟
منطقه فسیلی مراغه با گسترش طولی بیش از 60 کیلومتر در شمال شهرستان مراغه با لایه های پر فسیل متعدد، از مناطق خاص فسیل مهره دار با گسترش زیاد است. دسترسی آسان به لایه های پر فسیل و همچنین حفظ شدگی عالی فسیل های موجود در لایه های رسوبی از ویژگی های منحصر به فرد سازند مراغه است. به علت تنوع و گونه زایی در جانوران «میوسن» مراغه از نظر دیرینه شناسی منطقه فسیلی مراغه در گستره اوراسیا از اهمیت و زیبایی مضاعفی برخوردار است. بنابراین به علت وجود گونه های خاص برای دیرینه شناسان، به عنوان بهشت دیرینه شناسی مطرح است.
گسترش آگاهی های زیست‌ محیطی و معرفی تنوع زیستی دیرینه در شهرستان مراغه به چه شکلی صورت می گیرد؟
از نواقض عملکردی سازمان حفاظت محیط زیست و سایر ارگان های مربوطه از جمله صدا و سیما در کشور ما عدم آگاه سازی و فرهنگ سازی در مسائل زیست محیطی کشور است. هر چند در سال های اخیر با وجود فضای رسانه ای مجازی در این خصوص اقدام های اولیه انجام شده است و با تدریس کتاب محیط زیست و انسان در دبیرستان ها و اقدام های نهادهای زیست محیطی مردمی، آگاه سازی عمومی در حال شکل گیری است، ولی نمی توان از شرایط موجود رضایت داشت. سازمان حفاظت محیط زیست در سال های اخیر سعی دارد، انتشار کتاب های کاربردی در فضای مجازی را برای عموم تسهیل کند، تا زمینه آگاه سازی و فرهنگ سازی را فراهم آورد.
چگونه می توان مشارکت حداکثری مردم شهرستان مراغه را به پیشگیری و منع ورود آلاینده ‌ها به منابع زیست‌ محیطی جلب کرد؟
در سوال پیش آگاه سازی عمومی مد نظر بود، که خود مشارکت اِصلاحی آحاد ملت را در مسائل زیست محیطی فراهم می کند. البته خوشبختانه در شهرستان مراغه نهادهای مردمی از فعالیت مناسبی برخوردار بوده و سطح آگاهی عمومی قابل قبول است، ولی لازم است نشست های تخصصی در حوزه های محیط طبیعی و انسانی با مشارکت استادان دانشگاه ها و افراد صاحب نظر گسترش یابد.
سازمان حفاظت‌ از محیط زیست شهرستان مراغه در زمینة گسترش همکاری‌ های منطقه ‌ای و بین ‌المللی در حوزه محیط زیست چه برنامه هایی دارد؟
نظر به اینکه منطقه فسیلی مراغه، در بین پنج منطقه مهم فسیل مهره دار جهانی است و محققان خارجی طی 170 سال گذشته، مطالعات متعددی در زمینه سازند استخوان دار مراغه انجام داده اند و جایگاه ویژه فسیل های این شهرستان در مطالعات فسیلی اوراسیا مورد توجه است، بنابراین همراهی و همکاری مناسبی در سطح بین المللی با کشورهای همچون فرانسه، آمریکا، فنلاند، آلمان، انگلیس، چین و ژاپن و... وجود دارد و لازم است در مسیر معرفی جهانی این پتانسیل اقداماتی از طریق وزارت امور خارجه نیز شود.
حفاظت از ذخایر دیرینه شناسی شهرستان مراغه به چه شکلی صورت می گیرد؟
سازمان حفاظت محیط زیست در جهت انجام وظایف ذاتی خود در زمینه حفاظت از ذخایر تاریخ طبیعی کشور مرکز تحقیقات دیرینه شناسی کشور را در مراغه در حال احداث دارد و فاز اول آن که شامل کارگاه بازسازی و نمایشگاه موزه ای است را در دست اقدام دارد. امید است با اتمام پروژه مذکور در شهرستان مراغه، محلی برای ثبت رکوردهای فسیلی کشور فراهم شود.
چگونه می توان ارتباط مناسب و بی آسیب طبیعت و انسان را در بسترهای جامعه صنعتی و فناوری های روز بهبود بخشید؟
احترام به حیات طبیعی و محیط زیست باید به عنوان باور عمومی درآید تا ملکه ذهنی افراد شده و در انجام امور زندگی افراد به صورت دایمی جاری شود. البته هر فعالیتی از سوی انسان آثاری در طبیعت بر جای می گذارد، ولی مدیریت زیست محیطی در جهت توسعه پایدار صنعت از اصول غیر قابل تفکیک بوده و لازم است اقدام ها و فعالیت صنعتی با پیوست های زیست محیطی صورت پذیرد.
با توجه به نظر کارشناسان، منطقه مراغه به عنوان یکی از پنج منطقه پر اهمیت دارای فسیل مهره داران جهان و از ذخیره گاه‌ های مهم دیرینه شناسی کشور محسوب می شود؛ چه برنامه های برای آینده این منطقه دارید؟
از برنامه های ویژه سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص منطقه فسیلی، تکمیل مرکز تحقیقات و موزه دیرینه شناسی کشور در شهر مراغه است، که با زیربنا 9200 مترمربع در دو بخش تحقیقاتی و نمایشگاهی و موزه ای در نظر گرفته شده است، تا ضمن ثبت رکوردهای فسیلی کشور، مجموعه فسیل های مهره دار استخراج شده از سازند مراغه نیز در این مرکز نگهداری و حفاظت شود. از اقدام های مهم دیگر اجرای برنامه مطالعاتی و مدیریت اثر طبیعی- ملی فسیلی مراغه است، تا منطقه 1026 هکتار به صورت دهکده موزه های صحرایی ضمن حفاری و ایجاد ساختمان های مناسب موزه های صحرایی محلی برای جذب گردشگرهای طبیعی و زمین شناختی باشد و شناسایی، ثبت و برنامه حفاری سازند مراغه در محدوده شهرستان مراغه جهت معرفی جهانی و ثبت توانمندی های بی همتایی فسیل های مهره دار ایران در اوراسیا اقدام شود.
کلام آخر؛ اگر حرفی مانده که بیان آن را ضروری می دانید، بفرمایید؟
منطقه مراغه به علت ساختارهای بی بدیل زمین ساختی، تاریخ گذشته و تمدن ساز، فرهنگ و آثار باقی مانده از تاریخ سرفراز ایران می تواند مجموعه ای بی نظیر برای ژئو پارک مراغه باشد. البته در زمینه فرهنگ سازی زیست محیطی همکاری با آموزش و پرورش و دانشگاه ها و همراهی نهادهای مردمی در زمینه عموم مردم از برنامه های این اداره می باشد تا در خصوص پایش و کنترل واحدهای صنعتی-کشاورزی و خدماتی با مشارکت مدیران عامل واحدهای مذکور زمینه مشارکتی، نظارتی را به صورت وظیفه عمومی انجام داده و در بهبود شرایط زیست محیطی شهرستان اقدام شود. از جمله تاکیدهای این اداره تشکیل کانون صید و شکار شهرستان با مشارکت نهادهای مردمی و شکارچیان دارای مجوز است، تا در حفظ تنوع زیستی شهرستان با مشارکت آحاد مردم به نتیجه مطلوب برسیم. از مهم ترین برنامه های این اداره حفاظت و احیا سهند با مشارکت دانشگاه های منطقه بخصوص دانشگاه سراسری مراغه است. البته کارگروه سهند با مشارکت استانی به سرپرستی این شهرستان تشکیل شده است، که امیدواریم در این راستا گام های بلندی را در جهت حفاظت و احیا سهند برداریم، تا بتوانیم از به وجود آمدن بحران های مربوطه در اَراضی کوه سهند جلوگیری به عمل آورد.