عجب شیر پرس - بیشتر اوقات، معماری تمرینی سخت است هرچند گاهی به یک رضایت شگفت انگیز تبدیل می شود در کلیترین تعریف شاید معماری را بتوان خلق ممکن ها نامید. معماری شیوه دیدن، تفکر و سوال پرسیدن ما از جهان هستی است و مکان زندگی ما را در آن مشخص می کند. معماری دانش و هنری است که ساختمان ها و شهرهای ما را با شیوه زندگی مان متناسب می سازد. این هنر همواره با قدرت و اشتیاق با مقوله اقتصادی و سیاسی ارتباط دارد. معماری یک بخش پویای دائمی است. معماری با شرایط واقعی سر و کار دارد و انجام یک کار خوب برای جامعه است. معماری یک تلاش پیچیده همه جانبه است و این که تمام نیروهای لازم برای اجرای یک پروژه در یک زمان موجود باشد، تقریبا محال است.
سیامک صفوری مدیر عامل شرکت مدرن ساخت آرتا، دارای مدرک کارشناسی معماری و کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری هستند. وی دانشجوی مقطع دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری می باشند. کارشناسی حقوق، عضویت در سازمان نظام مهندسی استان آذربایجان شرقی در رشته معماری پایه طراحی، اجرا و نظارت، دارا بودن پروانه پایه 2 حقوقی مجری گری در مجموعه شرکت راهسازی شهرک های صنعتی، همچنین ساخت پروژه 6 بلوک مسکن مهر محلی شهرک اندیشه و نظارت و طراحی در دهها پروژه در سطح شهر تبریز را میتوان از جمله فعالیتهای شاخص ایشان برشمرد. به همین مناسبت گفتگویی را با ایشان ترتیب داده ایم که ماحصل آن تقدیم می گردد:
به چه علت مهندسی معماری را انتخاب کردید، وظایف یک مهندس معماری رابیان نمایید؟
واقعیت امر، بنده موقع انتخاب رشته به کارهای پیمانکاری و ساختمانی علاقه داشتم و اینکه می دانستم عنوان مهندسی هم دارد این امرباعث شد که جزوء اولویت های انتخاب رشته بنده در دانشگاه سراسری باشد.
به نظر شما بزرگترین چالشی که یک مهندس معماری با آن مواجه است چیست؟
در حال حاضر یکی از مهمترین عوامل تأثیر گذار بر حرفه معماری، عامل اقتصاد است. معماری کنونی ایران، عملا بعد از جنگ شروع شد، به دلایلی از جمله، نخستین فرصت واقعی ساخت و ساز بعد از انقلاب و امکان بروز اندیشه بنیانگذاران انقلاب و رشد نسبی اقتصادی آن زمان، فرصت مناسبی را برای بوجود آمدن پروژه های عمومی با رویکرد منافع عمومی ایجاد کرد. این رونق تا حدود سال ۱۳۷۵ طول کشید، در این دوره، انگیزه کسب سود چندان مطرح نبود و دولت و بخش عمومی، بیشتر به دنبال پاسخگویی به مطالبات مردمی بودند. اما از دهه ۸۰ بخش خصوصی مطرح شدکه به دنبال پیشینه سازی سود در سرمایه گذاری هایش بود و به معماری بعنوان بستری اقتصادی و سرمایه گذاری نگاه می شد تا منافع عمومی بسته شدن اکثر راه های اقتصادی برای سرمایه گذاری و با توجه به ارزش ملک و رشد جمعیت در ایران، ساختمان سازی، وعده سود قابل توجهی را به سرمایه گذاران می داد که معماری را از موضوع فرهنگی هنری، به موضوعی تجاری متمایل می ساخت. این گرایش، موجی از رانت جویی را دامن زد که به تمامی بدنه جامعه و ساختار اقتصادی نفوذ کرد که نهایتاً در برداشت نتیجه مثبت آن، ایجاد فرصت شغلی بود که در اثر همان عطش جهت سرمایه گذاری در ساخت و ساز، برای معماران بوجود آمد. اما نتیجه هشدار دهنده آن این است که اگر طراح دارای توان و مهارت و سرعت عمل لازم نباشد، مقهور این بازار اقتصادی خواهد شد. یک آرشیتکت باید ایده های خود را قبل از مواجهه با موضوع پروژه پرورانده باشد تا بتواند در عین ایجاد چشم اندازهای جدید و ایده ها و شادابی در فضاهای شهری و زندگی مردم، جوابگوی اهداف کارفرما هم باشد، چرا که یک اثر معماری علیرغم داشتن کارفرمای خصوصی نهایتاً به مردم تعلق دارد.
چالش دیگر ابهام کارفرماست. از آنجا که تمرکز بخش خصوصی بر سرمایه گذاری، در مقابل سفارش شخصی است، معمولاً شناخت مبهمی از متقاضی و کاربر آینده خود دارد که این ابهام سبب هدر رفتن زمان و سرمایه در روند اتخاذ تصمیمات اشتباه می شود. در اینجا جهت رفع این معضل، توجه ویژه ای به مسئله مطالعات در خصوص شناسایی دقیق وضعیت ایران در روند تغییر معادلات سیاسی و اقتصادی در تعاملات بین المللی، رفتار جمعیت، ریسک ها و پتانسیل های اجتماعی لازم و ضروری است. در مورد معماری معاصر ایران هنوز در سردرگمی میان برداشت سطحی از نگاهی حسرت آمیز به گذشته تا فریفتگی به الگوهای غربی به سر می بریم ومعمار امروز ایران در دستیابی به جوهره بنیادین معماری کشور خویش با چالش های فراوانی رو به روست. معماری گذشته این کشور که همواره با تکیه بر خلاقیت و خصایص پایدار از جایگاهی ویژه بر خوردار بود در عصر حاضر بر اثر مواجهه با پدیده های گوناگون نظیر سیاست های استعماری و سرازیر شدن ثروت های نفتی بدون دارا بودن پشتوانه مدیریتی لازم و نیز با دلباختگی به مظاهر تمدن تازه صنعتی شده غربی از حقیقت فاصله گرفته و صورتی تصنعی و تنزلی پیدا کرده است. دست یافتن معماری به جایگاهی جهانی تنها می تواند به تبع نگاهی ژرف و یافتن ریشه های این فرهنگ حاصل آید و با جامعیت خاص خویش به کلیه اصول ریشه دار در نهاد آدمی توجه داشته و آنها را در درون خود بپروراند.
وجه تشابه و تفاوت مهندسی معماری و مهندسی عمران را بیان نمایید؟
معمار طراح و سازنده ی یک بنا یا ساختمان است ، نقشه های ساختمان های جدید و همچنین برنامه های مورد نیاز برای بازسازی یک بنا توسط او ریخته می شود.
چیدمان فضاها و نحوه قرار گیری ساختمان ها توسط معمار صورت می پذیرد.از دیگر وظایفی که معماران بر عهده دارند در نظر گرفتن نکات ایمنی و پایداری ، زیبا سازی و همچنین ساخت بنا ها بر اساس کارکرد آن ها می باشد تمامی این کار ها با کنار هم قرار گرفتن ذوق هنری ، علم مهندسی و همچنین شناخت کافی از آداب و رسوم ، فرهنگ و شرایط اقلیمی منطقه مورد نظر صورت می پذیرد.
تنها وجه مشترک این دو رشته در این است که هر دو با ساختمان و ساخت و ساز بنا، سر و کار دارند. مهندس عمران پروژههای بزرگ زیادی رو بر عهده میگیرد. پروژههایی مانند سدسازی، راه سازی و... اما عظیمترین پروژههای یک معمار میتواند طراحی یک شهرک توریستی، یک هتل، فرودگاه، بیمارستان و ... باشد.
به بیانی دیگر کار مهندس معمار با مهندس عمران در گرایش سازه شباهت هایی دارد. اما تفاوت اساسی بین آنها این است که مهندس عمران در طراحی بنا صرفا به اصول فنی توجه می کند، ولی مهندس معمار علاوه بر اصول فنی، به جنبه های زیبایی شناختی، روانشناسی و فرهنگی آن بنا نیز توجه دارد. مهندس معمار معمولا بر اساس ایده های فردی، نیازهای جامعه، قوانین و مقررات موجود و خواست و سلیقه کارفرما، کار طراحی ساختمان ها و بناها را انجام می دهد.
معماران در طول فرایند ساخت و ساز درگیر هستند، برنامه های خود را با توجه به محدودیت های بودجه، عوامل محیطی یا نیازهای مشتری تطبیق می دهند. به همین ترتیب، آنها به عنوان بخشی از یک تیم طراحی کلی پروژه فعالیت می کنند.
وظایف شغلی مهندس معماری را بیان کرده، و مهارتهای اساسی مهندسی معماری را توضیح دهید؟
مهندس معماری به مهارتهای خاصی در رشته خود نیاز دارد که ازجمله مهمترین آنها میتوان به این موارداشاره کرد.
مهارتهای فکری در مواقع بحرانی: مهندس معماری باید دارای مهارتهای تحلیلی قدرتمند با توانایی ارائه استدلالهای دقیق برای حل موضوعات پیچیده باشد. بهطور مثال آنها باید درک کنند در شرایطمحیطی مختلف ازچه نوع مصالحی استفاده کنند.
مهارتهای سازماندهی: مهندس معماری قسمتهای زیادی از هر پروژه ساختمانی را کنترل میکند. آنها حتی ممکن است بهطور همزمان روی چند پروژه کار کنند. آنها باید مدیریت قراردادها، سوابق، برنامه ریزیهای زمانی، برنامه و بودجه و جنبه های مختلف یک پروژه را سازمان دهی کنند .
مهارتهای فنی: مهندس معماری از فناوری متنوع برای تهیه و طراحی پروژههای خود استفاده میکند. دانش کامل از این فناوریها و استفاده راحت از برنامههای کامپیوتری، مهارتهایی ارزشمند برای مهندسان معمار محسوب میشود.
مهارتهای تجسمی: مهندسان معمار به استدلالهای مکانی و مهارتهای تجسمی عالی نیاز دارند. آنها باید بتوانند بهطور دقیق تجسم کنند که چگونه قطعات یک ساختمان در کنار هم قرار گیرند و همچنین باید تعیین کنند پس از اتمام کار پروژه چگونه خواهد شد.
مهارتهای ارتباطی: مهندس معماری برنامههای خود را با مشتریها، پیمانکاران، کارآموزان و سایر مهندسها به اشتراک میگذارد. برای آنها مهم است که چگونه به شکل واضح از طریق نوشتن، ارائه و ارتباط کلامی ایدههای خود را انتقال دهند.
خلاقیت: مهندسهای معمار شغل بسیار خلاقانهای دارند. آنها اغلب وظیفه دارند بهواسطه ویژگیهای شغلی خود، ایدههای خلاقانه و مبتکرانه خود را گسترش دهند. خلاقیت برای افرادی که به جنبههای هنری یک پروژه اهمیت میدهند، بسیار ضروری است.
برای حذف بافت های فرسوده در حوزه شهری چه راهکارهایی دارید و برای برون رفت از آن با چه موانعی روبرو هستید؟
فردی که سالها در بافت فرسوده چندین پروژه را اجرا نموده ام. بزرگترین چالش در احیای بافت های فرسوده مسله سود آوری پروژه برای کارفرما یا سرمایه گذار هست با یک حساب دوتا دوتا سرمایه گذار به راحتی محاسبه می نماید که مبلغ هزینه ساخت و ساز در بافت فرسوده و بالای شهر یکی هست البته با درصد کمی تفاوت هزینه ساخت و ساز در بافت فرسوده ولی در بالای شهر نهایتاً ۲۰ درصد بیشتر از همان مبلغ تعیین شده محاسبه می گردد. ولی در فروش به طور متوسط بالای شهر سه برابر بیشتر فروخته می شود . پس بنابراین مسلما سرمایه گذار انگیزه چندانی برای بافت فرسوده ندارد.در کنار اینها مسائل فرهنگی و اجتماعی و .. بافت های فرسوده هم مطرح می باشند.
دولت و شهرداری بعنوان بانیان احیای بافت های فرسوده اصولا باید امتیازاتی بصورت عملی در نظر بگیرند تا مسله سود آوری پروژه در بافت فرسوده برای سرمایه گذار و کارفرما انگیزه ایجاد کند. ولی متاسفانه امتیازات خاصی در نظر گرفته نمی شود. دلیلش هم این هست که آیا واقعا در حال حاضر بافت های فرسوده با سرعت احیا می شوند مسلما جواب منفی است، علتش هم همان امتیازاتی است که در نظر گرفته شده و متاسفانه انگیزه ای برای سرمایه گذار ایجاد نمی کند.
مسئله بافت فرسوده صرفاً مختص ایران نیست در دیگر کشورها هم این مشکل وجود دارد و دولتها روش های مخلتفی را برای احیای بافت های فرسوده در نظر گرفته اند. به نظرم حل این مشکل نیازمند جلسات مخلتف با صاحب نظران و کسانی است که واقعاً بصورت عملی در چندین پروژه بافت فرسوده کار کرده اند و از نزدیک با مسائل مختلف بافت های فرسوده درگیر هستند و حتما هم هر مشکلی راه حلی دارد.
ویژگیهای شخصیتی یک مهندس معماری موفق را را بیان نمایید، برای رسیدن یک مهندس معماری موفق باید چه نکات مهمی را باید مورد توجه قرار داد؟
معماری هم فرآیند و هم محصول برنامه ریزی، طراحی و ساخت ساختمانها یا سازه های دیگر است، علم و هنر طراحی و مهندسی ساختمانها و سازههای بزرگ از مهمترین ویژگی های یک مهندس معماری موفق است.
برای رسیدن به موفقیت یک مهندس معمار، باید این ویژگی هارو مدنظر قرار داد:
شور و شوق و علاقمند بودن به زمینه کاری، همچنین داشتن اعتماد به نفس کافی برای دفاع از پروژه ها و بهبود آن با عملکرد بهتر در طول زمان اشتغال، قدرت تطبق پذیری با محیط بیرونی چرا که پروژه ها و خواسته های کارفرما ممکن است تغییر پیدا کنند، خلاقیت داشتن زمینه وجودی رشته معماری، توانایی انجام کار گروهی، توان رهبری تیم پروژه، سخت کوش بودن و منظم بودن.
در مورد پروژه هایی که در طول 15 سال فعالیت در گذشته یا حال یا آینده انجام داده یا خواهید داد توضیح داده و مهمترین و بزرگترین پروژ ه ای که تاکنون انجام داده اید را بیان نمایید؟
بنده از سال ۸۶ بعنوان مدیر عامل در شرکت مشغول به فعالیت هستم و در مجموعه پروژهای راهسازی، شهرکهای صنعتی و همچنین ساخت پروژه ۶ بلوک مسکن مهر اندیشه و نظارت و اجرای دهها پروژه در سطح شهر فعالیت داشته ایم.
فعالیت های بنده هم بصورت مدیریت عاملی شرکت مدرن ساخت آرتا بوده و هم بصورت انفرادی که چندین پروژه رو هم در سمت کارفرما و هم مجری کار کرده ام.
دلایل رکود ساخت وسازهای ساختمانی در آذربایجان شرقی شامل چه مواردی میباشد، برای برون رفت از این موانع چه راهکارهایی را پیشنهاد میکنید؟
استان آذربایجان شرقی و در راس آن شهر تبریز بعنوان زیر مجموعه ای از کشور، زمانی که در پایتخت رکود حکم فرما میشود به طبع آن به دیگر استان ها انتشار پیدا می کند که در همه امور اقتصاد رکود و رونق است، این یک وجه مشترک تمام زیر مجموعه های اقتصادی از جمله ساخت و ساز است ولی آیا اقتصاد ما نیاز به جراحی اساسی دارد و چگونه باید این مسیر طی شود باید دنبال راحل های آن و ریشههای آن گشت و جای بحثی بسیار دارد.
به عنوان سخن پایانی اگر نکته یا موضوعی ناگفته مانده بیان نمایید؟
یکی از دلایل اصلی مشکلات در ساخت و ساز عامل تورم است در کنار این ها وجود بروکراسی پیچیده، اخذ پروانه ساخت و یا پایان کار و... همچنین مشکل نقدینگی سازنده از عوامل موثر بر رکود ساخت و ساز هستند. به نظرم در صحبتهای قبلی که اشاره داشتم که ساخت و ساز بعنوان زیر مجموعه اقتصاد کلان اگر ریشههای رکود اقتصاد کشور شناسایی و راه حل برای آن پیدا شود دیگر مسایل مربوطه هم در کنار آن با اعمال نظر متخصصان واقعی حل خواهد شد چرا که واقعاً تمام اجزای اقتصاد به هم تنیده هستند.