درک مفهوم آب در معماری مستلزم درک «معماری آب » به معنای درک قوانین فیزیکی رفتار آب احساسات ما در تقابل کنش و واکنش آب، و مهم تر از همه تمثیل و ارتباط آن با زندگی انسان ها است: معماری تنها استفاده از مواد و مصالح یا ترکیب اشکال نیست چرا که بی شک معنا و مفهوم فواره ها در باغ ها و بناها بیش از آبشخوری برای چهارپایان بوده است و سازندگان بنا از گذشته در پی انعکاس رابطه بین مردم با اساطیر و مذاهب بوده اند. انسان سنتي بر اين باور است كه هر آنچه در جهان است نماد و تكراري است از نمونه ازلي خود در عالم والا . بر اساس اين باورانسان خود مظهر آفر ينش و تجلي حق بشمار مي آيد و همواره بر آن است تا ا ين صفات خداوند وعرش را به فعليت درآورد . موثرترین ویژگی آب در معماری، نشانه های شکل گرا آن است؛ که ملموس ترین و قابل درک ترین آن نیز می باشد.صورت خاص این مبحث به جلوه های عینی آب در معماری و باغ سازی م یپردازد که شامل صورت های «مرکزیت، شکل دهنده، دعوت کننده، پیوند دهنده، جداکننده، گذرا، جاری، منظرین و نمایشی » در محیط است و بر این فرضیه تاکید دارد که آب در معماری به عنوان عنصری اصلی، مرکزی و در متن تلقی شده و در عنصری فرعی و در حاشیه نیست.عناصر طبيعي مانند آب ، از گذشته هاي بسيار دور ، به عنوان عواملي زندگي آفرين ، درنزد اقوام و گروههاي فرهنگي ساكن در نقاط مختلف دنيا تقديس مي شدند. به ويژه ، در سرزمين ايران به دليل وجود شرايط اقليمي خاص آب ، به عنوان عنصر هستي بخش، بسيار مورد توجه بوده و به دليل نياز روزمره به آن و ترس از نبودنش، به عنوان كيي از ايزدان ، در ذهن ايرانيان ، جايگاه ويژه اي داشته است. به اين ترتيب ، با اينكه آب ، از عوامل طبيعي اثرگذار بر شهرسازي محسوب مي شد ، انتخاب مكان مناسب شهرها و نحوه نمايش آب در آنها به منظور پرستش بر اساس مقوله هاي اساطيري و با دقت كامل انجام مي گرفت . در نتيجه ، آب ، كه به عنوان سرچشمه حيات، جايگاه ويژه اي در تفكر ايراني داشت ، در سطح زيستگا هها تبلور كالبدي يافت و شهرها و آرمانشهرها را معنا بخشيد و به صورتهاي گوناگون مانند نقطه، خط و سطوح ايستا و پويا ، فضاي پيرامونش را شكل داد ؛ هر شهر با حضور آب ، ويژگي هاي منحصر به فردي يافت و از بقيه زيستگا هها متمايز گرديد . در جاهايي كه آب جاري در دسترس نبود ، كاريزها در امتداد مسير خود ، مبين شكل توسعه شهر شدند . مكان فعالي تها ، با توجه به جريان آب انتخاب شد و عناصر شهري با توجه به حركت آب شكل گرفتند.

نویسنده: شادی رهبر صباغی