به گزارش عجب شیر ما به نقل از ایرنا، در شهرستان مرند 44 اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی وجود دارد؛ سابقه تاریخی شهر مرند به چند قرن پیش از میلاد مسیح می ‌رسد و در دوره‌ های اورارتو، آشور و کلده، اقوام بسیاری در این شهر سکونت داشته ‌اند.
بر اساس نوشته‌ های تورات، مادر حضرت نوح در شهر مرند دفن شده و در روایتی احتمال دفن حضرت نوح نیز در این شهر آمده است.
در بدو ورود به شهر مرند، تپه باستانی، مساجد تاریخی و بازار قدیمی مرند همچون مادری مهربان آغوش خود را به روی گردشگران گشوده است.
به جرات می توان گفت که شهرستان مرند از نظر تنوع و تعدد اماکن تاریخی و گردشگری و مناظر زیبای طبیعی، بهشت شهرهای آذربایجان شرقی است.
این شهر همچنین دارای ثروت های بالقوه ای است؛ سیب زنوز، زعفران بناب، پسته یامچی، فرش باروج، سبد بافی دیزج حسین بیگ و کشکسرای، انار کردشت و جلفا و بسیاری محصولات دیگر از جمله باغ های زردآلو و قیصی، گردو، بادام، انگور از ظرفیت های منحصر به فرد کشاورزی مرند است.
اماکن تاریخی و گردشگری و طبیعی این شهرستان در ایام نوروز آغوش خود را به روی میهمانان گشوده است.

**امام زاده سید احمد
امام زاده احمد ابن موسی الکاظم (ع) از امام زادگان معروف و متبرک استان آذربایجان شرقی است که همواره مورد توجه و زیارت محبان و دوستداران اهل بین عصمت و طهارت علیهم السلام بوده است.
بقعه متبرکه امامزاده احمد در جنوب غربی شهر مرند و در کنار بلوار آیت الله مرندی واقع شده است؛ بنای بقعه در دامنه تپه مرتفع (مشهور به داغ امامزاداسی) احداث گردیده که مشرف به شهر مرند است.

**مسجد جامع
مسجد جامع مرند در مرکز شهر مرند واقع شده که مطابق کتیبه محراب مسجد، این بنا در سال ۷۳۱ هجری قمری در زمان سلطنت ابوسعید بهادرخان ساخته شده ‌است. محراب در قسمت جنوبی مسجد واقع شده و مزین به آیات قرآنی به خط کوفی و گچبری‌های بدیع است.
امروزه کف مسجد به اندازه سه پله از سطح کوچه مجاور پایین‌تر است و دالانی به طول ۱۲ متر با سه طاق گنبدی، ورودی را به شبستان‌ها وصل می کند؛ در سمت چپ این دالان، شبستان جنوبی با گنبدی کم خیز واقع شده‌است.
محراب این مسجد که در سال 731 هجری به امر سلطان بوسعید بهادر خان بدست یک استاد گچ‌بر و صنعت‌گر تبریزی ساخته شده در 15 دی ماه 1310 با شماره 239 جزو آثار ملی به ثبت رسیده است.
مسجد جامع مرند از بناهای اوایل سده هشتم هجری است ،بنای‌ کنونی آن‌ که بخاطر تعمیرات مکرر به صورت بنائی تازه درآمده، بنای اصلی‌ نمی‌باشد اما از آثار قدیمی آن محرابی که به منزله یادگار جامع ابوسعید بشمار می رود در یکی از شبستان های مسجد واقع شده و جزو محراب های ظریف و زیبای‌ مساجد دوره مغول محسوب می شود.

**مسجد بازار
مسجد بازار، یکی دیگر از بناهای تاریخی شهرستان مرند است؛ گفته می‌شود پس از طوفان نوح، مدفن همسر حضرت نوح (ع) بوده است.بنای امروزی مسجد با تغییرات اساسی نسبت به بنای نخستین آن مرمت شده است.
با توجه به سه عدد کتیبه‌ متعلق به این اثر تاریخی که یکی از آن‌ها در بالای محراب و دو کتیبه‌ دیگر در بالای سر در ورودی اصلی مسجد قرار دارد، ساختمان کنونی مسجد در سال ۱۲۶۸ هجری قمری روی بقعه‌ همسر حضرت نوح، ساخته شده و تا به امروز تعمیرات و بازسازی‌های متعددی بر روی آن انجام شده است.
این مسجد در نظر ارامنه و مسیحیان از اهمیت و احترام ویژه‌ای برخوردار است و می‌توان آن را از معدود مساجدی در استان آذربایجان شرقی برشمرد که حدود چهار طرف آن را فضای آزاد تشکیل می‌دهد.

**کلیسای هوانس مقدس
در فاصله‌ ۱۳ کیلومتری از مسیر تبریز به مرند، در روستای سهرل یا سهرقه، کلیسای هوانس مقدس قرار دارد که از جاذبه‌های گردشگری شهرستان مرند محسوب می‌شود.
این بنای تاریخی دارای قدمتی حدود ۲ قرن است که در سال ۱۸۴۰ میلادی به همت معماران روس و فردی به نام 'سردار سامسون' روی خرابه‌های کلیسای دیگری که متعلق به قرن ۵ تا ۶ میلادی بوده است، ساخته شد.
هرچند به دلیل وقوع زلزله این بنای کهن خرابی‌های بسیاری به خود دید، اما همچنان محکم و استوار قد برافراشته و از دیدنی‌های استان محسوب می‌شود.
کلیسای هوانس مقدس در پلانی مستطیلی به طولی برابر با ۱۸ متر و عرضی متغیر از ۵ متر و نیم تا ۷ متر و نیم ساخته شده و تنها کلیسای مرند است.
محل اقامت اسقف اعظم، مدرسه و مکانی برای روشن کردن شمع و عود از بخش‌های این بنای مذهبی و تاریخی است.
داخل کلیسا نیز به سه بخش تقسیم‌ شده است که هر کدام دارای یک گنبد مجزا است؛برج ناقوس خانه، گنبد رگ هرمی با روکش شیروانی از دیگر بخش‌های این کلیسای تاریخی است.

**قلعه مانداگارانا
این قلعه در قسمت شرقی شهر مرند واقع شـده و آثار بجای مانده از آن نشان می دهد که این قلعـه در هزاره چهارم قبل از میلاد یعنی 6 هزار سال پیش بنا شده است؛ ویلیام جکسون امریکائی قلعه مرند را باقیمانده یکی از آتشکده های دوره ساسانی می شمارد و می گوید که مرند روزگاری در عهد ساسانیان پایتخت شهرستان ( واسپورگان ) بوده است.
براساس متون ثبت شده از مورخانی همچون 'هردوت'، 'گرنفون' و 'بلطیموس' که قدمت آن‌ها به 2 هزار و 200 سال پیش بازمی‌گردد، شهر مرند به نام مانداگارنا یاد شده است و احتمالا این قلعه نیز مانداگارنا نام داشته است.
باستان‌شناسان پیشینه‌ این قلعه را با توجه به آثار کشف شده در آن به هزاره‌ چهارم پیش از میلاد مسیح تخمین زده و آن را از نوع قلعه‌های خشتی معرفی کرده‌اند.

**کاروانسرای شاه عباسی پیام
کاروانسرای شاه عباسی پیام مرند یکی از مهم ترین تاسیسات بین راهی جاده ابریشم به شمار می رفت که به عنوان بزرگترین کاروانسرای شمال غرب کشور از مهم ترین بناهای تاریخی و گردشگری کشور محسوب می شود.
این کاروانسرا که در 54 کیلومتری‌ تبریز به مرند قرار گرفته به علت شرایط سخت اقلیمی‌ دچار آسیب‌دیدگی‌هایی شده بود که در سال‌های اخیر توسط مرمت گران بازسازی و احیا شد. قدمت کاروانسرای پیام مرند به دوره مغول و صفویه می رسد که پس از مرمت، هم اکنون به عنوان یکی از 999 کاروانسرای موسوم به شاه عباسی، امکان بازدید برای عموم گردشگران را دارد.
این کاروانسرا به علت اهمیت مکانی و مبادلات وسیع کالا در قرون گذشته بر خلاف کاروانسراهای کوهستانی، دارای حیاط مرکزی وسیع و از نوع کاروانسراهای چهار ایوانی است که از سردر رفیع، گنبدخانه حیاط مرکزی به شکل هشتی، اتاقها و ایوان های مشرف به حیاط برای اقامت کاروانیان تشکیل می شود.

**قلعه سن سارود
سن سارود'، قلعه ای متعلق به دوران قرون وسطی و محل اسکان طایفه ای از ارمنی ها بوده که گویا در قرن های 13 و 14 میلادی (قرن هفتم و هشتم هجری) تجدید بنا شده و با گذشت 700 سال همچنان استوار ایستاده است.
قلعه ' سن سارود' که در روستای هرزند جدید از توابع شهرستان مرند واقع شده است؛
بقایای این قلعه هفتم مهر ماه 1381 شمسی با شمارهٔ ثبت 6178 به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در 100 کیلومتری شمالغرب تبریز در مسیر مرند به جلفا ، به یک سه راهی می رسی که در سمت راست آن، تابلوی سبز رنگ 'روستای هرزند جدید (چای هرزن) نگاه را به سوی خود می کشد.

** قلعه هلاکو
یکی از آثار تاریخی و بسیار قدیمی در شهرستان مرند، بنایی است آجری و متعلق به دوران حکومت مغول‌ها، واقع در ۲۷ کیلومتری این شهرستان در روستای هرزند جدید است که به قلعه هلاکو، شهرت دارد.
مردم محلی این اثر تاریخی را با نام کاخ هلاکو می‌شناسند که در دشت بسیار وسیعی به نام دشت هلاکو یا آلاکی، قرار دارد؛ عمارتی که با توجه به آثار به دست آمده از جمله تکه‌ سفال‌های بسیار قدیمی، باستان‌شناسان قدمت آن را برابر با هزاره‌ نخست پیش از میلاد مسیح عنوان کرده‌اند.
پیشینه قلعه و طاق هلاکو را به دوران هزاره نخست پیش از میلاد مسیح نسبت می‌دهند هنگام حضور در این ناحیه، می‌توان بقایایی از یک بنای تاریخی را مشاهده کرد.
پی‌های سنگی و دیوارهایی با قطر زیاد و کالبدی از یک طاق مدخل با قطری نیم متر در یک متر و سربنا گواه از عمارتی با معماری به سبک ساختمان‌های مغول و به مساحت ۹۰۰ متر مربع دارد.
ارتفاع بنای باقی مانده بالغ بر ۶ متر است که در مجاورت آن کتیبه‌ای به خط کوفی و تزئین شده با آجر و کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ، گرداگرد طاق سردر را پوشانده است؛ مقابل این بنا می‌توان آثاری از یک دیواره‌ سنگی را مشاهده کرد که متعلق به قلعه‌ای کهن است و مردم محلی از آن به نام قلعه گبرها یاد می‌کنند.

**آبشار پیر بالا
یکی از زیباترین دیدنی‌های طبیعی در شهرستان مرند، آبشار پیربالا در روستایی به همین نام و در ۱۸ کیلومتری از مرند قرار دارد.
روستایی که آبشار درون آن قرار دارد، در بین یک دره‌ وسیع و در دهانه‌ دو رودخانه واقع شده و همین از مهم‌ترین دلایلی است که این روستا را به منطقه‌ای با چشم‌اندازهای زیبا و تماشایی تبدیل کرده است.
ارتفاع آبشار نزدیک به ۱۰ متر است؛ برای رسیدن به آبشار پیربالا باید مسیری فوق‌العاده و خیره‌کننده را طی کرد که برای طبیعت‌گردان ها و علاقه‌مندان به پیاده‌روی مناسب است.

**روستای پلکانی زنوزق
زنوزق یکی از روستاهای پلکانی آذربایجان شرقی است که در دهستان زنوزق بخش مرکزی شهرستان مرند واقع شده است.
این روستا از تاریخی‌ترین روستاهای پلکانی ایران است که در بین کوه‌ها محصور شده و خانه‌هایی دارد که به جا مانده از دوره صفوی است و همچنین قبرستان این روستا با سنگ قبرهای قدیمی، خود شاهدی بر قدمت روستا است.
روستای تاریخی و پلکانی زنوزق در کنار شهر زنوز در ۳۰ کیلومتری شمال غربی شهرستان مرند واقع است.

**روستای تاریخی اویندین
روستای اویندین، یکی از روستاهای زیبا، برخوردار از اقلیمی مطلوب و بهره‌مند از جاذبه‌های گردشگری طبیعی متعددی است که در ۸۰ کیلومتری شمال شهرستان مرند قرار دارد.
این روستا به دلیل دارا بودن آب‌های معدنی که خاصیت درمانی دارد، به یکی از مقاصد گردشگری اصلی و مهم استان آذربایجان شرقی تبدیل شده است.
آبشار زیبای میان‌دره، چشمه‌های قزل چشمه و زلفی چشمه سی، گورستان تاریخی دوزلاخ با قدمتی بالغ بر پنج قرن، صخره‌های بزرگ و مناسب صخره‌نوردی و تفرجگاه لزگه، از دیدنی‌های این روستای زیبا و کهن است.

**روستای ییلاقی دوگیجان
روستای دوگیجان، از مناطق ییلاقی در شهرستان مرند است که با آب و هوایی مناسب، چشم‌اندازهای خیره‌کننده، طبیعتی بکر و مطبوع، مردمی اصیل و میهمان‌نواز، دیدنی‌های طبیعی همچون غار دوگیجان به یکی از جاذبه‌های گردشگری طبیعی در استان آذربایجان تبدیل شده است.
ساکنان این روستای ۳۰۰ نفره به حرفه‌ دامداری، قالیبافی و کشاورزی مشغول‌ هستند؛ آنچه که نظر گردشگران را در بدو ورود به این منطقه‌ زیبای گردشگری جلب می‌ کند، لباس اهالی آنجا است که از لحاظ رنگ، طرح و نوع پارچه کم‌نظیر است.
غار دوگیجان، یکی دیگر از جاذبه های طبیعی در مرند است که در کوهی بین روستاهای دوگیجان و زرقان قرار دارد و از نوع غارهای استالاکیتیت است.
ورودی دهانه‌ اصلی غار، تالاری است که هیچ تزئینات غاری در آن وجود ندارد؛غارنوردان با عبور از شیبی ۲۰ درجه که در قسمت چپ تالار وجود دارد، به طبقه‌ پایین غار هدایت می‌شوند که دو تالار در آن به چشم می‌خورد.

**قیزیل کورپی (پل طلایی) زنوز
پل تاریخی 'قیزیل کرپی' زنوز با قدمت دوره قاجار در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
این پل در انتهای محله زیبای هفت چشمه و در ارتفاع 20 متری از سطح رودخانه 'آرا چای' زنوز قرار دارد که در دوران قاجاریه توسط اهالی زنوز بنا شده است.
در مورد علت نامگذاری این پل به قیزیل (طلا) دو روایت وجود دارد که یکی به دلیل رنگ طلایی خاک رس این پل هنگام طلوع خورشید و دیگری به دلیل اینکه در زمان های قدیم این پل تنها راه ارتباطی زنوز به خارج از شهر بود و ارزشی همانند طلا داشت.