به نظر شما چه مولفه هايي باعث شده تبريز به عنوان پايتخت گردشگري کشورهاي اسلامي انتخاب شود؟

ابتدا از شما به خاطر ترتيب دادن اين مصاحبه تشکر مي‌کنم اما در پاسخ به سوال شما، شهر تبريز، و منطقه آذربايجان، از ظرفيت‌هاي بزرگ و شناخته شده اي بهره مي‌برد که تقريبا براي اغلب توريست ها، مورخان، اقتصاددانان و سياسيون شناخته شده است. هنر و صنعت فرش، تنها نمونه اي از انبوه ظرفيت‌هاي توريستي و قطره اي از درياي زيبايي‌ها و خلاقيت‌هاي تبريز است. آذربايجان با داشتن مواهب طبيعي نظير: دامنه‌هاي سهند و سبلان، آب و هواي مطبوع، جنگل‌هاي غني ارسباران، ميوه‌هاي مفيد و محصولات کشاورزي و باغي منحصر به فرد و با فرآورده‌هاي دامي نظير لبنيات، با طبيعت چند کشور نامي جهان رقابت مي‌کند.

با معماري زيبايي که در 800 خانه تاريخي و بناهاي ماندگار ميراث فرهنگي مانند: مسجد کبود، ارک، خانه مشروطه، خانه قاجار و ده‌ها اثر ديگر، چشم توريست‌هاي هنري را به خود جلب کرده است.

در کنار اين قابليت ها، نبايد فراموش کرد که تبريز، قطب اقتصادي ايران و منطقه است. عبور جاده تاريخي ابريشم از اين شهر، و قرار گرفتن بزرگترين بازار سرپوشيده جهان در تبريز که به ثبت جهاني هم رسيده ظرفيت بزرگي را فراهم کرده تا حتي تاجران و بازاريان جهان هم نمي‌توانند از روي نام اين شهر بگذرند! چرم و کفش تبريز، در کنار صنعت ديگري به نام آجيل و شيريني جان و تنقلات، سوغات مهم و ارزشمند مسافرذان از اين شهر را تدارک مي‌بيند.

در کنار همه اينها، نبايد فراموش کرد که اين سرزمين به ديار فرهنگ و ادب و تمدن معروف گشته، شهر شاعران و اديبان با مردماني که فرهنگ خميرمايه حيات آناست. در مهمان نوازي چيزي کم نمي‌گذارند و در بداهه گويي و استقبال از مهمان شهره اند. محال است کسي که مهمان سفره آذربايجاني‌ها شده، طعم آنها را فراموش کند و در مسافرت بعدي اش به تبريز سراغي از کباب و کوفته تبريزي و دلمه و پلو و خورشت‌هاي مختلف کد بانوهاي تبريزي سراغي نگيرد!

اما بزرگترين و مهمترين مولفه اي که مي‌توان در کنار همه برجستگي‌ها برشمرد هنر و صنعت فرش است. همان طور که مي‌دانيد هنر فرش، در سال 94 در عرصه جهاني خوش درخشيد و از سوي شوراي جهاني صنايع دستي تبريز به عنوان شهر جهاني بافت فرش انتخاب شد.

تمامي ممالک جهان به تاثير متقابل صنايع دستي و صنعت گردشگري باور دارند. چرا که در عمل و تجربه به اين نتيجه رسيده اند که صنايع دستي يکي از عوامل بسيار مهم و موثر در جذب گردشگر و رونق صنعت توريسم است.

يکي از مولفه هايي که باعث شده تبريز به عنوان پايتخت گردشگري کشورهاي اسلامي انتخاب شود و به دليل اينکه در بسياري از کارها مانند نشر اولين روزنامه، اولين اتاق بازرگاني، مدرسه ودانشگاه پيش قدم بوده شهر جايگاه ويژه اي است که در بين 5 قاره و کشورهاي اسلامي قرار دارد.

براساس رتبه بندي، شاخص تبريز نسبت به ساير شهرها سرآمد است. داشته‌هاي تبريز در بين کشورهاي اسلامي بي نظير است واينها زحمات نسل‌هاي گذشته ما است، انتخاب تبريز مي‌تواند با مديريت خوب جرقه اي براي جذب گردشگر براي کل کشور باشد. امروزه گردشگري در دنيا به صنعت پر درآمد و اقتصاد سوم دنيا تبديل شده و ما شاهد بهره بردن کشورهاي پيشرفته از اين صنعت هستيم.

تبريز 2018 مي‌تواند باعث مطرح شدن نام ايران و تبريز در کل دنيا شود. براي جذب گردشگر در رقابت با کشورهاي همسايه بايد هزينه هايمان را پايين بياوريم تا گردشگران مشتاق ديدار کشورمان باشند، همچنين فرهنگ سازي کنيم تا گردشگرهايي که به تبريز مي‌آيند بهترين کالا و بهترين سرويس دهي را با حداقل قيمت در اختيار داشته باشند.که اين امر تاثير بسزايي در صنعت گردشگري دارد چون هر گردشگر بر اساس استاندارد سبب جلب 9 گردشگر ديگر مي‌شود.

نقش بخش خصوصي را در رونق گردشگري و تبليغ و معرفي تبريز 2018 چقدر مفيد مي‌دانيد؟

خيلي زياد! از قضا همه تمرکز ما بايد بر روي بخش خصوصي باشد تا اينکه اين رويداد دولتي و حاکميتي شود.

نبايد منتظر بخش دولتي ماند چون گردشگر با بخش خصوصي کار دارد و هر شهروند بايد احساس مسئوليت کند و ميزبان مهمان‌ها باشد حتي اگر برايش سودي نداشته باشد چون در آينده مي‌تواند در توسعه شهر موثر باشد و نسل‌هاي بعدي نيز از آن بهره مند مي‌شوند.

تبريز 2018 اگر خوب مديريت شود بسياري از مشکلات را حل مي‌کند. . ودر ضمن نبايد از گردشگران داخلي غافل شويم ما بايد به گردشگران داخلي نيز توجه کنيم. چون استان ما توريست پذير هست و نزديک به 1750 اثر ثبت شده وجود دارد، اگر گردشگر داخلي را جذب کنيم اين امر خود به يک منبع درآمد پايدار تبديل مي‌شود.

رونق گردشگري داخلي و خارجي و ترويج گردشگري، افزايش سرمايه‌گذاري در بخش‌هاي مختلف، افزايش ميزان اشتغال و کارآفريني و توسعه زيرساخت‌هاي گردشگري از جمله پيامدهاي مثبت انتخاب تبريز به عنوان پايتخت گردشگري کشورهاي اسلامي است.

چه برنامه هايي براي بازيد گردشگران از فرآيند توليد فرش در نظر داريد؟

. در گذر تاريخ ايران، صنعت فرش دستباف به هنر و مهارت خاص تبديل شده و هر چه از زمان توليد آن مي‌گذرد بر ارزش هنري اين اثر افزوده مي‌شود. بي شک يکي از زيباترين و با ارزش ترين صنايع دستي دنيا فرش بوده و اين افتخار از آن شهر تبريز است که زادگاه هنري است که شهرت جهاني دارد. به عنوان بخش خصوصي و متولي فرش دستباف تصميم گرفتيم که تور گردشگري برگزار کنيم ما به دنبال شناسايي کارگاه‌ها ي توليدي فرش دستباف هستيم و گزينش ما کارگاه هايي است که جزء بهترين‌ها هستند در کنار کارگاه‌هاي توليدي برنامه اي براي بازديد گردشگران از کارگاه‌هاي رنگرزي داريم تاگردشگراني که علاقه به ديدن فرآيند توليد فرش دارند در اين بازديد‌ها به طور کامل با فرآيند توليد فرش دستباف آشنا شوند.

براساس جلسه اي که در اتاق بازرگاني براي تبريز 2018 تشکيل شد ما اعلام آمادگي کرديم که اين جلسات ادامه پيدا کند . در کنار اين برنامه‌ها نمايشگاهي را براي بازديد مهمانان در نظر خواهيم گرفت که در آن مراحل توليد فرش دستباف از صفر تا صد نمايش داده شود تا بازديدکنندگاني که وقت کافي براي بازديد از تک تک فرآيند توليد فرش را ندارند در اين نمايشگاه يکجا با تمام مراحل توليد فرش آشنا شوند.

همچنين يک دار قالي در نظر گرفته ايم که در آن از لوازم اوليه گران قيمت مانند طلا استفاده خواهد شد که هر کدام از گره‌هاي اين دار قالي توسط يکي از گردشگران گره زده خواهد شد و در پايان اين قالي يادگار ارزشمندي از تبريز 2018 خواهد بود. بازديد از اين مکان‌ها براي گردشگران ما مفيد و خاطره ساز خواهد بود. در کنار اين نمايشگاه‌ها برنامه هايي براي بازار فرش تبريز داريم جلساتي با هئيت امناي بازار خواهيم داشت و از آنها درخواست خواهيم کرد که حتما مترجمي در تيمچه‌ها براي راهنمايي و همچنين کارشناساني براي تاييد و ارزيابي فرش انتخابي بازديد کنندگان داشته باشند و ساعت کاري آنها تا بازديد آخرين گردشگر باشد. همچنين براي فرش‌ها شناسنامه‌هاي انگليسي تهيه کنند و ما بايد فرش‌ها را به حداقل قيمت بفروشيم. هدف ما از اين کارها به دست آوردن رضايت گردشگران است.

مهعمترين مقاصد صادرات فرش دستباف ايران و آذربايجان به کدام کشورها است؟ چرا از فرش ايراني به عنوان محصولي منحصر به فرد نام مي‌برند؟

اکثر مردم دنيا با فرش دستبافت ايران و به ويژه تبريز آشنا هستند. فرش دستبافت توليد ملي و صنعت اول کشورما محسوب مي‌شود، يکي از محورهاي اصلي بودجه کشور به دليل نام گذاري سال به اقتصاد مقاومتي بايد به صنعت فرش دستبافت و اشتغال زايي در اين صنعت اختصاص يابد. با توسعه صنعت فرش به طور مستقيم و غير مستقيم براي صدها هزار نفر ايجاد اشتغال مي‌شود. به عبارت ديگر هيچ صنعت و حرفه و شغل ديگري چنين ظرفيت عظيم اشتغال زايي را ندارد. از طرفي، زيبايي و خلاقيت موجود در فرش ايراني سبب شده تا در دنيا هيچ کسي توانايي رقابت با فرش ايراني و فرش آذربايجان را نداشته باشد. زيباترين فرش‌ها در تبريز توليد مي‌شود. عمده گردشگران هم با هدف بازديد و حتي خريد فرش دستباف ايراني مي‌آيند. کيفيت، رنگ بندي، طراحي و بسياري از عوامل ديگر باعث منحصر بفرد شدن فرش دستباف ايراني شده است. حتما شنيده ايد که با توجه به اهميت و ارزش فرش دستباف ايراني تعدادي از فرش‌هاي نفيس ما در موزه‌هاي خارج از کشور نگهداري مي‌شوند. با لحاظ اين ويژگي ما بايد از صنعت فرش دستباف بيشترين و بهترين استفاده را بکنيم. حتي درخواست داده ايم تا نمايشگاه بين المللي فرش امسال به خاطر 2018 در شهر تبريز برگزار شود.

شرکت در نمايشگاه‌هاي داخلي و خارجي فرش چه تاثيري بر رونق صادرات فرش ايراني دارد؟

همانطور که مي‌دانيد اگر بازاريابي خوبي در سطح جهان انجام شود فرش ايراني مي‌تواند بهترين نوع اشتغال را برايمان به ارمغان بياورد. بنابراين فروش فرش‌هاي دستباف، هم در بازار داخلي بايد کاربردي شود و هم در بازارهاي جهاني حضور پر رنگ تري داشته باشد.

اين هدف را مي‌توان از طريق شناسايي بازارهاي جديد و توسعه بازارهاي موجود، انجام تبليغات متناسب در بازارهاي هدف، اعزام و پذيرش هيات‌هاي تجاري و حمايت از مشارکت فعالان حوزه فرش در نمايشگاه‌هاي بين المللي و منطقه اي دنبال کرد.

ما در هر نمايشگاهي که شرکت کنيم فرش دستباف ايراني را معرفي مي‌کنيم. بالاخره روزي نفت تمام مي‌شود. ما بايد ديپلماسي فرش دستبافت و گردشگري را به جاي نفت جايگزين کنيم. از طريق وزارت امور خارجه، دولت، از طريق کنسولگري و رايزني هايي که در خارج از کشور داريم در هر سفارت حتما يک فرش دستباف و يک دار قالي به عنوان هنر و صنعت ايران قرار دهيم. نمايشگاه هايي که در خارج از کشور برگزار مي‌شود براي ما ضروري هستند ولي متاسفانه به دليل هزينه‌هاي زياد نمايشگاه استقبال چنداني از آنها نمي‌شود، فرش دستباف توجه جدي دولت را مي‌طلبد. فرش به عنوان يک کالاي نفيس و هنري بايد شرايطي را مهيا کنيم تا کشورهايي که درآمد خوبي دارند به خريد فرش رغبت نشان دهند همانند سال‌هاي گذشته که فرش دستباف ايران به تمام دنيا صادر مي‌شد و در همه جا استقبال مي‌کردند، تا جايي که تاجرها براي خريد فرش دستباف ايران چندين ماه منتظر مي‌ماندند اما الان متأسفانه اين گونه نيست، اميدوارم تبريز 2018 باعث شود که اين ارتباطات زياد تر شده و شاهد رونق دوباره بازار فرش باشي..

براي حفظ هنر فرش ايران چه راهکارهايي را ارائه مي‌دهيد؟

فرش دستباف، که در جهان به نام تبريز و آذربايجان شناخته شده نه تنها يک هنر که يک صنعت سودآور با قابيلت ارزآوري و اشتغال زايي بالايي است که ظرفيت‌هاي بسياري براي تبليغ و نقش آفريني در عرصه‌هاي فرهنگي، اقتصادي و تبليغاتي دارد.

ضمن آنکه اين محصول داخلي در ميان صادرات غيرنفتي کشور جايگاهي شايسته مي‌تواند ايفا کند. اگر فرش دستباف قيمت واقعي خود را پيدا کند، و مسئولان سياسي و اقتصادي از اين هنر و شاعلين آن بتوانند حمايت شايسته اي انجام دهند مي‌تواند به يکي از مشاغل برجسته جهاني تبديل شود.

ما راهکارهايي را براي مديريت واحد فرش دستباف پيشنهاد داده ايم. به نظرم، در وزارت تعاون، صنعت و معدن، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري بخشي نگري‌ها بايد حذف شده و مديريت واحد جايگزين شود. تعدد تشکل‌ها و تکثر مراکز تصميم گيري‌ها مي‌تواند آفت رونق اين صنعت باشد بايد. حضور متکثر انجمن ها، اتحاديه ها، کميته‌ها و... باعث بروکراسي‌هاي اداري مي‌شود. بايد از توليد کننده و بافنده فرش که در راه اشتغال زايي و توسعه اين صنعت گام بر مي‌دارند با اعطاي تسهيلات ارزان قيمت حمايت کنيم. يکي از مشکلات اساسي در اين حوزه، عدم اختصاص تسهيلات کم بهره مي‌باشد به گونه اي که حتي دريافت يک وام 5 ميليون توماني هم براي يک قاليباف روستايي و يا حتي يک شرکت و تعاوني قاليبافي با مشکلات و مونع بسياري روبروست. با اين نوع نگرش بخشي و مقررات سفت و سخت بانکي، قاليبافي ما توسعه پيدا نمي‌کند، و شايد اگر اين بي مهري تداوم داشته باشد بايد تهديد کشورهاي خارجي تازه به دوران رسيده در عرصه قاليبافي مانند: هند و چين و افغانستان را جدي بگيريم! بنده اعلام خطر مي‌کنم. از يک معادله چند مجهولي صحبت مي‌کنم که از يک سو، همه فرياد ضرورت اشتغال زايي و حمايت از توليد داخلي و کارآفرينان مي‌زنند اما در عمل، با برخي مقررات من درآوردي و خشک ، پيکر نحيف توليدکنندگان و بافندگان و شاغلين اين بخش را مورد بي مهري قرار مي‌دهند.

من از خانواده بزرگ فرش دستبافت ايران اعم از قالي بافان، رنگرزان و توليدکنندگان، قالي شويان، روفه گران و همه کساني که در اين صنعت زحمت مي‌کشند عذرخواهي مي‌کنم. بيش از 35 درصد توليد و صادرات ما متعلق به استان آذربايجان شرقي است و ما بايد بيش از 120هزار نفر بيمه شده داشته باشيم که متأسفانه 52 هزار نفر بيمه شده داريم که بايد به بيمه اينها توجه کنيم. چرا که آذربايجان شرقي ظرفيت بيمه 200هزار نفر را دارد. در رسانه‌هاي ملي ما حداقل در ماه بايد يک برنامه درمورد فرش دستباف داشته باشيم و در اين برنامه‌ها بايد به قالي بافان بگوييم که از چه طرح و رنگ و نقشه و سايزي استفاده کنند و هنر وتوليد خود را در جهت خواست مشتري پيش ببرند. هفته اي به نام فرش دستبافت و هنر و صنعت اول کشور در تقويم رسمي کشوري نداريم تا در اين هفته از شاغلين و هنرمندان حوزه فرش تجليل شود! چرا ما هفته فرش نداريم؟ در تبريز 2018 بايد حتما يکي از ميدان‌هاي اصلي شهر به نام فرش نام گذاري شود. عزم ملي و عزم استاني بين تمام مسئولان و متولي‌ها مي‌خواهد که صنعت فرش دستباف ما ارتقا پيدا کند. بنده از تمام مسئولين و دولتمردان که صادقانه و با تمام توان به پيشرفت خانواده بزرگ فرش دستباف کمک مي‌کنند تشکر مي‌کنم اما لازم است بگويم که اين حمايت‌ها در برابر درياي همت و پشتکار و ابتکار قاليبافان اندک است. همه بايد پاي کار بياييم و اين هنر و صنعت منحصر به فرد آذربايجان را در همه کشورها بشناسانيم.

گفتگو: جعفر شکوریان