بیمارستان نهادی است بسیار ضروری که برای تداوم حیات و حفظ جان انسانها و بازگشت به تندرستی به تدریج در زندگی انسانها پدیدار گشته و همراه با تکامل علوم، فنون و مهارتها، پس از گذشت سالیان دراز به شکل امروزی درآمده است. در جوامع مختلف با توجه به وضعیت اقتصادی آن جامعه و انتظارات گیرندگان خدمات، شاهد تفاوت های فراوانی بین بیمارستانها میباشیم.
هرچند تقریبا نزدیک به دو دهه از قرن 21 میگذرد، ولی ما همچنان از سیستم هایی استفاده میکنیم که در قرن گذشته ایجاد شده اند. با گذشت زمان بایستی جهت برنامه ریزی برای بیمارستان هایی تلاش کنیم که نیازهای کیفیت و ایمنی بیماران را در آینده پوشش دهند و محیط های ایمن و کارا برای شاغلین در عرصه مراقبت سلامت، فراهم آورند. توسعه بیمارستانها باید برای همه در آینده مفید باشد. مديران و نوآوران بخش سلامت بر اين باورند كه بكارگيري تكنولوژي هاي جديد و پيشرفته فقط در محيط هاي ناب امكان پذير است. با توجه به اين كه بيمارستان هاي امروزي در فضاي رقابتي و پويا قرار دارند، ضروري است كه براي توسعه بیمارستانها علي الخصوص ارتقاي كيفي آن ها، خود را به طور جد در عرصه رقابت و چالش با ساير سازمانها در عرصه جهانی ببینیم . بدیهی است که در چنين شرايطي تيم هاي كاري بيمارستان نيز براي تصميم گيري هاي اساسي و حياتي میبايست چابك عمل كنند و خود را با نيازها، تقاضاها و تغييرات آتی، هماهنگ و منطبق نمايند .مديران بيمارستان كه در فضاي رقابتي بكار مشغولند، به اين نكته به خوبي واقف اند كه ايجاد تعادل بين الزامات فرآيند مديريت ناب در مقايسه با ايجاد تعادل بين الزامات يك تيم فني، علم و هنري است كه نيازمند خلاقيت و نوآوري میباشد. آنچه بديهي است اين است كه، بيمارستان هاي امروز را نمي توان با دانش و ذهنيت ديروز مديريت و رهبري كرد. چنانچه با دانش و ذهنیت امروز نیز نمی توان بیمارستان های آینده را مدیریت و رهبری نمود. اين واقعيتي است كه دانش در حال توسعه مديريت چه در مراكز علمي و دانشگاهي و چه در حوزه هاي عملي و تجربي به آن باور يافته اند. از آنجايي كه محيط بيمارستانها در دو سه دهه اخير به شدت تحت تاثير محيطهاي صنعتي قرار گرفته است، لذا با تغييرات عظيم، با شتابي غير قابل تصور در تقابل میباشند .بسياري از مديران بخش سلامت به خوبي واقفند كه براي مديريت بيمارستان هاي خود نياز به نگرش و تفكري نوين دارند .تفكر ناب ، چشم انداز و بصيرت لازم را براي رهبري و هدايت بيمارستانها فراهم میآورد. با ايجاد اين بصيرت و تفكر، مديريت بيمارستان ناب، مفاهيم و تكنيك هاي جديدي بكار میگيرد كه میتواند تاثير شگفت انگيزي بر محيط هاي پوياي امروز و فردا بر جاي بگذارد. در اين راستا بيمارستان هايي موفق خواهند بود كه براي حفظ حيات و توفيق خويش مجهز به سه مهارت اساسي يعني: 1. مهارت در فهم شرايط نامعين آينده 2. مهارت در ايجاد ايده هاي نو متناسب با شرايط جديد 3. مهارت در اجراي برنامه هاي جديد با سرعت و راندمان بالا، باشند.
رضايتمندي بيماران، يكي از مشخصه هاي اثربخشي خدمات بيمارستان محسوب میشود. لازمه دستيابي به رضايتمندي بيماران، رعايت حقوق بيماران است. امروزه، عليرغم تلا شهاي پزشكان و كاركنان بخش بهداشت و درمان و وجود امكانات وسيع، ميزان نارضايتي و شكايت بيماران رو به افزايش نهاده است. عوارض ناشي از اقدامات پزشكي، كه منجر به دادخواهي بيماران میشود، تأثير عميق و جدي بر زندگي فرد و خانواده بيمار داشته و تأثير طولاني و نامطلوبي بر شغل و زندگي اجتماعي وي باقي میگذارد و حتي اين امر سبب اضطراب، استرس، افسردگي و انزواطلبي بيمار میگردد. بدون شك، بخش عمده اي از رضايتمندي بيماران در مراكز درماني، مربوط به رعايت حقوق آنان توسط كاركنان مراكز درماني و كمك به آنان براي برآورده ساختن نيازهايشان میشود. با در نظر گرفتن منشور حقوق بيماران، میتوان از بيماران مراقبت هاي مؤثرتري را به عمل آورد. دريافت كنندگان خدمات بهداشتي و درماني خواستار رعايت و اجراي منشور حقوق بيماران هستند و انتظار دارند ضمن برآورده شدن نيازهاي بهداشتي و درماني آنها به حقوقشان احترام گذاشته شود. منشور حقوق بيمار موجب بهبود روابط بين بيمار و كاركنان بهداشتي و درماني میگردد. آگاهي بيماران از حقوق خود باعث افزايش كيفيت مراقبتها شده و هزينهها را كاهش میدهد. مسأله قابل توجه ديگر اين است كه آگاه نمودن بيماران و سهيم كردن آنها در تصميم گيري و محترم شمردن حقوقشان، به بهبودي آنها سرعت میبخشد، دوران بستري در بيمارستان را كاهش داده و از صدمات روحي و جسمي جبران ناپذير جلوگيري مینمايد. عدم رعايت حقوق بيماران میتواند موجب به مخاطره افتادن سلامتي، جان و امنيت بيماران و همچنين تضعيف رابطه بين كاركنان مراقبتهاي بهداشتي- درماني و بيماران گردد كه در نهايت منجر به كاهش اثربخشي خدمات و مراقبتهاي مؤثر از بيماران شود. رعايت منشور حقوق بيمار موجب بهبود سريع در روابط بيمار و كاركنان بهداشتي و درماني ميگردد. ارتباط موفق منجر به اجراي كامل دستورات پزشكي توسط بيمار، افزايش كيفيت مراقبتها شده و از ميزان شكايت بيماران از پزشكان به طور قابل ملاحظه اي میكاهد .
باتوجه به اينكه سلامت جسمي، رواني، معنوي و اجتماعي از مهمترين ابعاد وجودي هر فرد بوده و تأمين آن بر اساس اصل 29 قانون اساسي از مهمترين تعهدات حاكميت در جمهوري اسلامي ايران است و بر اين اساس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي خود را در قبال ارائه مطلوب خدمات سلامت براي آحاد جامعه مسئول ميداند.
نظام سلامت كارآمد نيازمند مشاركت فعالانه و تعامل مناسب ميان گيرندگان و ارائه كنندگان خدمات سلامت است. مراكز ارائهي خدمات سلامت، بايد نهادي براي درك و احترام به حقوق و مسئوليتهاي گيرنده خدمت، خانوادهي آنان، پزشكان و ساير مراقبتكنندگان باشد.
در لحظهای که شما حاضرید تمام زندگیتان را بدهید تا نفس بیمارتان که به دمی بسته است، قطع نشود و حتی حاضرید تجهیزات و لوازم پزشکی مورد نیاز و حتی پزشک متخصص را از شهرهای دیگر بالای سرش حاضر کنید ولی مجبور نباشید جان بیمارتان را در کف دست بگیرید و راهی شهر و دیار دیگر شوید و اسیر جادهها شوید. هیچ توجیه منطقی نمیتوانید برای این مسئله پیدا کنید که زندگی عزیزانتان به دلیل کمبود تجهیزات و دستگاههای پزشکی و مهمتر از آن عدم حضور پزشک متخصص به موقع بر سر تحت بیمار، به آخر خط رسید!
همواره یکی از بزرگ ترین مشکلات شهرهای کوچک و شهرستانها کمبود پزشک متخصص و تجهیزات پزشکی است و یکی از دغدغههای ویژه مردم این شهرها گله از کمبودهای پزشک و پزشکی است که به ناچار برای رسیدن به سلامتی و درمان دردهای خود باید روانه شهرهای بزرگ تر شوندو اگر بگوییم شاید یکی از دهها دلیل مهاجرت مردم از شهرستانها و روستاها به کلان شهرها و پایتخت دسترسی به امکانات پزشکی و بیمارستانهای مجهز و پزشکان مجرب و متخصص است، سخنی به گزافه نگفتهایم. متاسفانه عجبشیر، یکی از آن شهرستانهایی است که با کمبود پزشک مجرب و متخصص در رشتههای مختلف روبهروست و کمبود تجهیزات پزشکی به یکی از مهمترین معضلات این شهر تبدیل شده است. بیتردید سلامتی چیزی نیست که بتوان براحتی آن را از دست داد و وقتی پای مرگ و زندگی به میان میآید، دیگر کمتر دلایل قانونی و موانع قانونی برای تهیه امکانات پزشکی برای یک بیمار قانعکننده خواهد بود. چرا که یک بیمار و البته همراهانش در هر شرایطی به تنها چیزی که فکر میکنند فقط نجات جان بیمارشان است و لاغیر!!
مشکل اصلی در این شهرستان عدم استمرار حضور پزشکان متخصص در درازمدت است به طوریکه در برخی رشته های تخصصی، پزشکان بعد از پایان تعهدات قانونی خود شهرستان را ترک میکنند و از این روی دانشگاه علوم پزشکی ناگزیر به جایگزینی آنها میشود که امید است با ارتقاء شرایط و امکانات و جاذبههای شهری و بهرهمندی بیش از پیش شهروندان از حضور پزشکان متخصص، امکان ادامه حضور آنها فراهم شود. بعضی موافع فقط صورت مسئله عوض شده، مشکلات و سختیها به قوّه ی خود باقی است. این روزها که خبرهای خوب بسیاری از بیمارستان میشنویم؛ تجهیز بیمارستان و مراکز بهداشتی و درمانی، از همه مهمتر طرح تحول سلامت و مزایای آن که البته هنوز بسیارند کسانی که از آن اطلاعی ندارند، برخی هم راضی اند و برخی نیز دل خوش و چشمِ امیدی به این نمونه طرحها ندارند؛ فقط صورت مسئله عوض شده، مشکلات و سختیها به قوّه ی خود باقی است و مدت زمانی هم با این طرح سرگرم خواهیم بود.
لازم است در آخر به چند نکته اشاره داشته باشم:
1. عجبشیر به نسبت ديگر شهرستان های استان مشکلات بيشتري در زمينه هاي مختلف پزشکي، آموزشي، بهداشتي، رفاهي و ... دارد، و اينکه در ده سال اخير اين مشکلات به سوي حل شدن رفته اند اما متأسفانه سرعت بهبود کم است. اکثر مردم براي درمان به ديگر شهرهاي استان سفر میکنند اما اين حق طبيعي بيمار است که وقتي بحث سلامتي جسم و روانش مطرح است به جاي يک پزشک به چند پزشک مراجعه کند، اما سرويس دهي و هتلينگ ضعيف اين شهرستان میتواند يکي از عوامل مهاجرت باشد.
2. با توجه به این که نگارنده به مدت 6 شبانه روز در این بیمارستان بستری شده است لذا از نزدیک شاهد خیلی از نابسامانیها در زمینه در مان و بهداشت بوده است که حقیقتا مردم شریف و صبور شهرستان هرچه میگفتند درست بود.
3. شهرهای همجوار پزشک متخصص جذب میکنند ولی در عجبشیر پزشکانش مهاجرت میکنند.
4. هیچ یک از مسئولین چه نماینده وقت و یا شورای اسلامی شهر در نطق های انتخاباتی خود وعده وعیدهای بیشماری را در جهت اصلاح امورات بیمارستانی و تجهیز ات آن دادند، ولی متاسفانه چندان عمل نکردند.
5. آخرین اخبار از برنامه تحول نظام سلامت این بود که سهم بیماران سرپایی برای خدمات پاراکلینیکی در بخش های تصویر برداری و آزمایشگاه از 30 درصد به 20 درصد و برای سایر خدمات تشخیصی و درمانی سرپایی از 30 درصد به 15 درصد کاهش یافت. بیماران شهرستان با توجه به وضعیت اقتصادی حاکم بر خانوادهایشان برای تصویر برداری از قبیل سونوگرافی، ماموگرافی ،سی تی اسکن،کولونوسکوپی، ام آر آی و .... دست به دامن شهرهای همجوار مثل بناب ، مراغه و ... میشوند.
6. نبود ایمان قلبی برای حل معضلات و مشکلات بیمارستان از طرف بعضی از مسئولین شهرستان شاید یکی دیگر از عوامل کلیدی باشد که این بیمارستان به این حال و روز افتاده است.
7. بسته بودن و وضعیت سرویس دهی داروخانه بیمارستان با اعتراضات و انتقادات مکرر روبرو بود، نتیجه اش وضعیت فعلی آن است که مشاهده میشود، مدت زمان سرویس دهی، کمبود نیرو انسانی که باعث میشود حداقل زمان دفترچه های قابل تاییدتوسط بیمه به روز نباشند و به روز دیگر موکول شوند. جالب اینجاست بیمار در مدت زمان تایید دفترچه اش باید به جای دارو، هوا مصرف کند. این تنها یک مورد از نابسامانی آن است.
8. باتوجه به اینکه اولین عامل مرگ و میر در شهرستان عجبشیر بیماریهای قلبی است بنابراین بیماران قلبی باید حداق یک ماه در نوبت بنشینند تا از طرف پزشک متخصص بیمارستان معالجه شوند و این در جای خودش واقعا نوبر است.
9. بیماران چشمی مجبورا راهی کلینیک های شهرهای همجوار شوند تا دست دامن چشم پزشکان این شهرستانها گردند.
10. نبود دستگاه تهویه مناسب در بخشها و عدم مبارزه با حشرات از قبیل مگس، پشه و سوسک که خود نوعی آلودگی محیطی برای بیماران به وجود میآورد از جمله مشکلات این بیمارستان است.
در آخر امید است مسئولین امر هرچه سریعتر نسبت به بهسازی همه جانبه این بیمارستان کمر همت بسته تا مردم فهیم و شهید پرور شهرستان بیشتر از این از نظر درمانی - سلامتی دچار رنج و عذاب نشوند. منتظرطرح یکی دیگر از مشکلات شهرستان در شماره بعدی باشید.