انتخابات با فرایند شکل گیری آن، میزان و سطح ورود نخبگان و شخصیت های تأثیرگذار و تبدیل شدن به مسأله عمومی و حد مشارکت سیاسی شهروندان نسبت مستقیمی دارد. برآورد واقعی انتخابات و کم و کیف آن مقوله ای است که در روزهای منتهی به انتخابات میسرتر است، چون پدیده افکار عمومی در ایران عمدتأ سیال و مبتنی بر واکنش سیاسی و هیجان احساسی جریان های برآمده از واکنش های تدریجی در لحظه‌ها به شمار می‌آید نه پدیده ای ملموس و مشهود و متکی بر نهادهای مدنی و مشارکت و رقابت نهادی شده سیاسی در این روزها است که می‌توان پیش بینی واقع گرایانه انتخاب و آرایش سیاسی مجلس آینده را تعیین و تبیین کرد. آینده قابل کشف نیست بلکه باید دید چگونه ساخته می‌شود. در فرهنگ عامه، آینده را از روش های تخیلی- فلسفی و یا تخیلی- علمی برای بیان رسم و امید‌ها و امکان‌ها و یا امتناع های سیاسی را می‌توان به میدان آورد اما در فرهنگ سیاسی ترجیح آن است که بر پایه مشاهده مبتنی بر مشارکت رفتار شود؛ بنابراین مشارکت مؤثر سیاسی در میانه میدان حضور شکل می‌گیرد نه در کنار آن.
نظر به اهمیت افزایش مشارکت عمومی در رخدادهای سیاسی پیش رو که با مساله ی رقابتی بودن انتخابات پیوند خورده به بیان نکته هایی در این زمینه می‌پردازیم:
۱. انتخابات یکی از ارکان اصلی حضور و بروز افکار و سلیقه های مختلف مردم است تا جایی که می‌توان گفت نخستین و ساده ترین شکل مشارکت سیاسی رای دادن شهروندان به احزاب، افراد و سیاست های آن‌ها است. جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان نظامی مردمسالار بر اساس قانون اساسی بر مساله ی انتخابات تاکید کرده است. در اصل ششم قانون اساسی آمده است: «امور کشور باید به اتکای آرای عمومی اداره شود، از راه انتخابات، انتخاب رییس جمهوری، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، اعضای شوراها و نظایر این‌ها یا از راه همه پرسی در مواردی که در اصول دیگر این قانون تعیین می‌گردد».
۲. مساله ی انتخابات به مثابه امری دو سویه بین مردم و حکومت است. در واقع برگزاری انتخابات مشارکتی و رقابتی، احساس مسوولیت نظام در مقابل خواست های جامعه را افزایش می‌دهد. از طرفی دیگر، انتخابات همراه با شور رقابتی، آگاهی سیاسی- اجتماعی ملت را افزایش داده و فضایی مبتنی بر پویایی و حس همبستگی ملی را به همراه می‌آورد.
۳. یکی از ابزارهای مهم در جهت رسیدن به توسعه ی سیاسی، مشارکت گسترده است که اهمیت حضور مردم در فرایندهای سیاسی و تعیین سرنوشت خود را به عنوان مصداقی از مشروعیت و تحکیم رکن جمهوریت نظام نشان می‌دهد. بر این پایه، انتخابات به عنوان عرصه ی مبارزه در رقابت گروه‌ها با محترم شمردن سلیقه‌ها و دیدگاه های سیاسی مردم، آن‌ها را به حقوق سیاسی شان آگاه می‌سازد و باور شهروندان را در رعایت ارزش های مردم سالارانه تقویت می‌کند. از طرف دیگر، رقابت سالم بین گروه های مختلف بلوغ و پختگی سیاسی را به نمایش می‌گذارد.
۴. برای رسیدن به انتخاباتی در دایره‌ای گسترده از جریان‌ها و طیف های متنوع سیاسی، پذیرش حضور و کنش سیاسی فراگیر و گریز از تک قطبی شدن انتخابات امری شایسته و بایسته است که یکی از کارکردهای آن را می‌توان جذب حداکثری و دفع حداقلی دانست. بر این اساس، بسترسازی مناسب برای انتخاباتی کارآمد در گرو گسترش رقابت سیاسی بین گروه های مختلف و برآمده از سلیقه های متفاوت در جامعه است که با احترام به افکار و ایده های گوناگون به برگزاری انتخاباتی پر شکوه می‌انجامد و نشان دهنده ی توجه به افکار عمومی است.
۵. بی شک شورای محترم نگهبان دارای نقش مهمی در راستای افزایش مشارکت سیاسی و رقابتی تر کردن فضای انتخاباتی است. پس اگر به این مساله بی توجهی نشان دهد و با اعمال سلیقه دست به رد صلاحیت گسترده بزند انتخابات را از حالت رقابتی خارج می‌سازد که نتیجه‌ای جز کاهش مشارکت سیاسی نخواهد داشت. بر همین اساس، نگرش های تفسیری و سیاسی در رد یا تایید صلاحیت اشخاص دارای آفت های بسیاری است که یکی از این آفت‌ها آسیب پذیری فرایند مشارکت است؛ آفتی که می‌تواند به بحران مشارکت بیانجامد.
۶. همچنان که اشاره شد یکی از خطرها و آفت های بزرگی که انتخابات را تهدید می‌کند ایجاد این حس است که فضای انتخابات رقابتی نیست. اگر در این زمینه اطمینان سازی نشود، در روند مشارکت تاثیرگذار خواهد بود و به ریزش شمار شرکت کنندگان در انتخابات می‌انجامد. راهکار مقابله با چالش های پیش روی مشارکت، پذیرش تنوع و تکثر جریان های حاضر در انتخابات و حق فعالیت سیاسی آن‌ها است. در این پیوند، فلسفه و معنای حقیقی انتخابات نیز برگزیدن از میان گزینه های مختلف با دیدگاه های متفاوت است.
۷. در کنار آزادی فعالیت های سیاسی به عنوان یکی از مولفه های زمینه ساز رقابتی بودن انتخابات، بایسته ی مهم پشتیبانی نکردن نهادهای قدرت از جریان سیاسی خاص است. چرا که این مساله به طرد دیگر جریان های سیاسی می‌انجامد و زمینه ی کاهش مشارکت و افزایش غیریت سازی در فضای سیاسی جامعه را در پی خواهد داشت؛ رخدادی که می‌تواند به شکاف های اجتماعی و سیاسی بیانجامد یا شکاف های موجود را پررنگ تر سازد.
با این همه اهمیت انتخابات در گرو مشارکت گسترده و حضور مؤثر ملت است. این مشارکت مستلزم مقدماتی ضروری برای شکل‎گیری یک انتخابات پرشور، حماسی، تعیین‎کننده، سرنوشت‎ساز و آبرومند برای کشور است.
مهمترین سازوکار‎های مشـــارکت حداکثری و حضور گسترده عبارت‎ است از:
1. بازکردن فضای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی کشور و به‎ حاشیه‎راندن رویکرد انقباضی در اداره امور
2. بازکردن فضای سیاسی و رسانه‎ای و حضور چهره‎ها، گرایش‎ها و سلیقه‎‎های متفاوت و مختلف سیاسی وفادار به نظام و قانون اساسی
3. پاسخگوبودن قدرت‎ها و جریانات حاکم در اداره امور در قبال وظایف و مسئولیت‎‎های محوله
4. به‎حاشیه ‎راندن افراطی‎گری و رادیکالیسم به‎خصوص زدن چوب حراج به حیثیت و آبروی مردم که متأسفانه امروزه در رسانه‎ها، تریبون‎ها و فضا‎های مجازی رایج شده است.
5. رقابتی‎بودن انتخابات و حضور مؤثر همه جریانات سیاسی درون خانواده انقلاب؛ به‎خصوص جریاناتی که از کاندیدا و نامزد اختصاصی برخوردارند.
6. حفظ آرامش و ثبات جامعه و همدلی مسئولان و پرهیز از اختلافات
7. موفقیت کشور در عرصه‎‎های جهانی به‎خصوص مباحث هسته‎ای و دیپلماسی
8. اتخاذ تمهیدات بایسته برای نقش‎آفرینی جوانان و دانشجویان که موتور محرکه انتخابات هستند
9. اقدام بایسته مسئولان در حل مشکلات کشور به‎خصوص گرانی، تورم، بیکاری، رشد بی‎سابقه قیمت‎ها و پایین‎آوردن هزینه زندگی مردم در کشور
10. ایجاد فضای پرشور و نشاط برای رقابت‎‎های انتخاباتی
11. آگاهی‎بخشی به آحاد مردم درباره توطئه‎‎های استکبار و شبکه‎‎های ماهواره‎ای برای کاهش مشارکت مردم در انتخابات و روشنگری مسئولان، رسانه‎ها، مطبوعات و… به‎خصوص رسانه ملی
12. ایفای نقش بایسته توسط گروه‎های مرجع، نخبگان، احزاب، مطبوعات و رسانه‎ها در امر انتخابات
13. برنامه‎محوری، خردگرایی و عقلانیت در برنامه‎‎های نامزدهایی انتخابات و پرهیز از شعارگرایی و عوام‎فریبی.
رأی‎دادن در جمهوری اسلامی علاوه‎  بر استیفای حقوق شهروندی و صیانت از قانون اساسی، یک تکلیف و فریضه الهی تلقی می‎شود و حضرت امام خمینی (رحمت‎الله‎علیه) معمار کبیر انقلاب اسلامی همواره بر «میزان‎بودن آراء مردم» به‎عنوان معیار در نظام مردم‎سالاری دینی تأکید کرده‎اند و رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز بر همین سیره و روش تأکید و ابرام داشته‎اند. انتخابات در ایران همواره از اهمیت خاصی برخوردار بوده است.دلایل این اهمیت عبارت‎اند از اینکه انتخابات:
1. نمایشی از اقتدار مردم در برابر زیاده‎طلبی دشمنان محسوب می‎گردد.
2. قدرت بازدارندگی در برابر تحریم‎ها و تهدید‎های استکبار جهانی دارد.
3. بازتاب وحدت و همبستگی ملی در برابر دشمنان انقلاب اسلامی است.
4.علاقه، وفاداری و پایبندی مردم را به نظام و انقلاب اسلامی نشان می‎دهد.
5. مشارکت آگاهانه و داوطلبانه مردم برای استیفای حقوق شهروندی و نیز ادای تکلیف الهی را به نمایش می‎گذارد.
6. بیانگر حاکمیت قانون و اداره امور بر پایه نظامات قانونی است.
7. گویای اعتماد عمومی مردم به ارزش‎های انقلاب اسلامی فارغ از آمدوشد دولت‎ها و فراز و فرود جریانات سیاسی است.
8. بیانگر آزادی، رقابت، مردم‎سالاری دینی و اداره واقعی امور به‎دست مردم است.
9. جاری بودن زندگی و جریان امور در کشور به‎رغم مشکلات اقتصادی، تورم، گرانی، بیکاری، بی‎تدبیری و… است.
10. تبلور اراده عمومی ملت و تحقق چیزی است که آن‎ها بهتر می‎پسندند.