عجب شیر ما - کلان شهر تبریز به عنوان یکی از چهار شهر پرجمعیت کشور مبتلابه معضلی به نام حاشیه نشینی است و ساکنان این مناطق در عین نزدیکی به ساکنان دیگر مناطق شهر از لحاظ بعد فاصله، از نظر امکانات زیستی خیلی از آنها دورند
به گزارش عجب شیر ما به نقل از ایرنا، اینجا تبریز است و بر بام این شهر تاریخی که قدمتش به
بلندای تاریخ می رسد ایستاده ام؛ از بالای کوه عینالی تمام شهر دیده می شود
و نمایی زیبا از شهر اولین ها، شهر ستار خان ها و باقرخان ها شهر علامه
امینی ها و شهریارها در گستره نگاهم قرار دارد.
از کوه که پایین می آیم،
وارد قسمتی از شهر می شوم که عنوان حاشیه شهر را به خود گرفته و در اینجا
نوع زندگی متفاوت تر است؛ اینجا دل ها به هم نزدیک تر است همسایه از حال
همسایه خبر دارد، کودکان هنوز بازی های قدیمی انجام می دهند و بوی زندگی
جاری است .
می توان فرش های تازه شسته شده را در پشت بام خانه ها
مشاهده کرد؛ خانه های این قسمت از شهر هنوز شکل و ظاهر قدیمی را به خود
دارد و از خشت های نیمه پخته شده تزیین شده اند؛ کوچه های باریک و تنگ، پله
های غیراستاندارد و بلند و کوتاه خنده معصومانه کودکانی که در این پله ها
با هم بازی می کنند.
اینجا عنوان حاشیه شهر را بخود گرفته ولی می توان
گفت ماها که در مرکز شهر زندگی می کنیم در حاشیه مانده ایم؛ ما از زندگی
فقط زندگی ماشینی را تجربه کرده ایم؛ اینکه برای امرار معاش خود از صبح تا
شب کار کنیم و آخر شب خسته برای صرف شام و استراحت شبانه در خانه هایمان
جمع شویم.
درست است که مردم این قسمت از شهر نسبت به دیگر شهروندان
دارای مشکلات بیشتری هستند ولی مهربانی در کوچه های آن جاری است؛ همسایه ها
از حال هم با خبرند و هنوز دید و بازدید های هفتگی و ماهانه در میان این
مردمان جاری است و اگر برای یکی از آنها مشکلی پیش آید، دیگران برای کمک
رسانی بسیج می شوند.
داستان زندگی هر یک از ساکنان این بخش از شهر جالب
و شنیدنی است و هر یک از آنها با ارزوهای بزرگ به تبریز کوچ کرده اند، ولی
در حاشیه این شهر بزرگ جا مانده اند.
پای سخنانشان که می نشینی می
بینی هر کدام از آن ها برای خود در روستا ها و شهرهای کوچک خود زندگی بسیار
بهتری نسبت به وضعیت کنونی شان داشته اند، ولی آمدند شاید به رویاهای خود
که زندگی ماشینی زیبا و مدرن در شهر بزرگ است دست یابند.
ولی غافل از
این بودند که هوای شهرهای بزرگ به زیبایی روستا و شهر کوچکشان نیست و زندگی
در آن به راحتی زندگی که داشتند، نیست؛ شهر بزرگ مشکلات و گرفتاری های
بزرگتری را دارد؛ بسیاری از اینها که آمده اند دیگر پای برگشتن ندارند.
** معضلات حاشیه نشینی از زبان حاشیه نشینان
برای
آشنایی نزدیک با مشکلات زندگی در مناطقه حاشیه نشین تبریز، پای سخنان مردم
خونگرم حاشیه نشین در محله هایی مانند خلیل آباد، یوسف آباد، بهشتی، ایده
لو، آخماقیه می نشینم؛ گرم و صمیمی از حضور من در این مناطق استقبال می
کنند و پس از خوردن یک فنجان چای تازه دمشان در خصوص خواسته هایشان از
مسوولان و کمبود ها و کاستی های موجود می پرسم.
فاطمه سلطان بزرگ محل و
معتمد زنان یکی از کوچه های خلیل آباد درباره دشواری های زندگی در این محله
و کمبودها و کاستی های آن می گوید: هر یک از ما با امیدها و آرزوهای
فراوانی به شهر آمدیم ولی با گذشت زمان یاد گرفتیم بسیاری از آرزوهایمان را
چال کنیم.
وی ادامه می دهد: وضعیت منازل مسکونی و کوچه ها و معابر این
قسمت از شهر نابسامان است و در زمانی که روستاهای ما مقاوم سازی می شوند،
در کلان شهر تبریز ما در خانه های ناامن زندگی می کنیم.
وی اضافه کرد:
اکنون که چهل ساله ام، وجود پله های غیراستاندارد در کوچه های تنگ با شیب
بسیار موجب شده دچار بیماری های مختلف عضلانی و استخوانی شوم و دیگر توان
راه رفتن ندارم.
سمیه، خانم جوان دیگری که ساکن کوچه های پیچ در پیچ و
تنگ و باریک سیلاب قوشخانه تبریز است و کودکی در آغوش دارد، اظهار می کند:
حاشیه شهر پیش از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید از لحاظ بهداشتی در حاشیه
مانده بود و هیچ پزشک متخصصی از طریق مراکز بهداشت در این مناطق حضور
نداشتند.
سمیه می گوید: خوشبختانه ایجاد مجتمع های سلامت در حاشیه شهرها
موجب شده است پزشکان متخصص در این مراکز حضور یابند و این خبر خوشی برای
مادرانی همچون من است که سال های مجبور بودم برای مداوای سه فرزندم با
هزینه های گزاف به مراکز پزشکی مراجعه کنم.
حسن پرویزی، مرد 45 ساله ای
که حدود دو دهه قبل از یکی از روستاهای شهرستان اهر به منطقه حاشیه نشین
آخماقیه در جنوب تبریز مهاجرت کرده است، اظهار می کند: برای تفریح کودکان
ما شهربازی در این حوالی وجود ندارد کاش مسوولان برای کودکان این منطقه نیز
شهربازی مناسب ایجاد کنند.
وی اضافه می کند: بالاخره بچه های ما نیز
جزیی از کودکان تبریز هستند و ما ناگزیریم برای شادی گاه و بیگاه آنان و
حضور در شهربازی های مرکز شهر فاصله 20 کیلومتری را بر تحمل هزینه های گزاف
طی کنیم.
وی از نبود مراکز فرهنگی همچون کتابخانه و ضعف سیستم حمل و
نقل عمومی و نبود سیستم فاضلاب به عنوان برخی دیگر از مشکلاتی یاد می کند
که گریبانگیر حاشیه نشینان تبریز از جمله در آخماقیه است.
*** تلاش برای ارتقای سطح مراقبت های بهداشتی درمانی در دولت تدبیر و امید
معاون
بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تبریز در خصوص وضعیت درمانی و بهداشتی حاشیه
شهرها در آذربایجان شرقی گفت: در حدود 500 هزار نفراز جمعیت استان در حاشیه
شهر ها مستقر هستند که از این تعداد 430 هزار نفر در حاشیه کلانشهر تبریز
ساکن است و یک چهارم جمعیت شهر تبریز را شامل می شوند.
جعفر صادق تبریزی
با اشاره به اینکه حاشیه نشین ها جمعیتی هستند که از روستاها جدا شده اند و
در عین حال به شهر نیز وصل نشده اند و در حاشیه شهر مستقر هستند، گفت: این
افراد زمانی که در روستا ساکن بودند، مسایل پیشگیری درمان و مراقبت شان به
صورت منسجم از سوی خانه های بهداشت روستایی انجام می گرفت ولی متاسفانه
این خدمات در حاشیه شهر ها ارائه نمی شود.
وی ادامه داد: برای نخستین
بار در کشور در سال 1392 به طراحی مدل ارائه خدمت برای حاشیه شهر در استان
اقدام کردیم و در اردیبهشت ماه 1393با جلب موافقت وزارت بهداشت در خصوص
اجرایی کردن این طرح توانستیم نخستین مجتمع سلامت کشور را در 12 خرداد ماه
همان سال در حاشیه شهر تبریز راه اندازی کنیم.
تبریزی گفت: وظیفه مجتمع
های سلامت ارائه خدمات فعال با حداقل پرداخت از جیب به تمام ساکنان حاشیه
شهرها اعم از کودکان، میانسالان و سالمندان است.
وی اظهار کرد: به وسیله
تماس تلفنی با خانواده های مستقر در این مناطق حاشیه نشین آنها درخواست می
کنیم به مراکز سلامت مراجعه و برای تمام اعضای خانواده آنها پرونده سلامت
الکترونیک ایجاد می شود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تبریز دسترسی
راحت شهروندان به مراکز سلامت در نظر گرفته شده، گفت: پنج مجتمع سلامت و
26 مرکز سلامت در حاشیه شهر تبریز مستقر هستند بطوری که هر فرد با پای
پیاده در کمتر از 15 دقیقه می تواند به نزدیک ترین مرکز سلامت برسد.
** ساماندهی، اولویت مدیریت شهری تبریز برای کمک به حاشیه نشینان
شهردار
تبریز نیز در خصوص آغاز طرح ساماندهی مناطق حاشیه نشین این کلانشهر می
گوید: مدیریت شهری در فاز نخست احداث واحدهای مسکونی مقاوم در محدوده شهرک
ارم را در دستور کار قرار دارد.
صادق نجفی افزود: نزدیک به نیم میلیون
نفر از جمعیت این شهر در مناطق حاشیه شهر زندگی می کنند که این موضوع از
نقطه نظر مدیریت بحران قابل تامل است.
شهردار تبریزبا اشاره به جنبه
های اجتماعی و فرهنگی این طرح افزود: بیشتر حاشیه نشینان تبریز به صورت
گروهی یا خویشاوندی در این مناطق ساکن هستند و علاقه ای به ترک منزل و یا
خانه خود ندارند و این امر شهرداری تبریز را ناگزیر کرده که در مرحله اول
به ساخت 220 واحد در طرح اسکان حاشیه نشینان اقدام کند.
وی از رسانه ها
نیز خواست تا در مورد خطراتی که مناطق حاشیه نشین و ساکنان آن را تهدید می
کند، اطلاع رسانی کنند و اظهار کرد: شهرداری تبریز برای حل معضل حاشیه
نشینی عزم جدی دارد، ولی دراین راه به مشارکت برخی از مدیران ادارات،
واحدهای فرهنگی و رسانه ها برای فرهنگ سازی در زمینه اهمیت ساماندهی این
مناطق نیاز دارد.
وی با اظهار تاسف از گسترش روزافزون حاشیه نشینی در
شهر تبریز گفت: همه نهادهای شهری در ساماندهی وضعیت حاشیه نشینی در تبریز
مسئول هستند و انتظارداریم تمامی دستگاه های عمرانی از قبیل استانداری،
فرمانداری و اداره کل راه و شهرسازی دراین زمینه به شهرداری تبریز کمک
کنند.
محمد صادق پورمهدی، معاون عمرانی استاندار آذربایجان شرقی
نیزحاشیه نشینی در تبریز را یکی چالش های مهم این کلانشهر عنوان کرد و گفت:
در طول دو سال گذشته و در راستای بهبود وضعیت مناطق حاشیه نشین کارهای
خوبی در زمینه مسیر گشایی دراین مناطق آغاز شده که با به سرانجام رسیدن
آنها کاهش معضلات حاشیه نشینی در شهر را شاهد خواهیم بود.
شهر تبریز با
یک میلیون و 800 هزار نفر جمعیت در شمال غرب کشور قرار دارد؛ در زمان حاضر
بیش از 30 درصد جمعیت این کلانشهر در مناطق حاشیه ای سکونت دارند.
در
نهایت می توان گفت هر چند دولت در سه سال اخیر گام های خوبی برای ارتقای
استانداردهای زندگی در مناطق حاشیه نشین آذربایجان شرقی به ویژه کلان شهر
تبریز برداشته است، اما تعدد مشکلات زندگی در این مناطق نیازمند برنامه
ریزی منسجم و عزم جدی برای گذر از آنهاست.
